تومور نخاعی چیست؟
قبل از هر چیز، باید با این بیماری آشنا شویم و ببینیم که اصلاً تومور نخاعی چیست و دقیقاً کدام بخش از بدن را مورد آسیب قرار می‌دهد. چنان که در مقدمه نیز به آن اشاره کردیم، تومور نخاعی، نوعی ضایعه توده مانند است که می‌تواند در بر روی استخوان‌ها ستون فقرات، روی رباط‌های مهره‌ها، حتی روی خود نخاع و یا رشته‌های عصبی نخاع، پدیدار شود. به علاوه، این تومور ممکن است سرطانی و بدخیم، و یا غیرسرطانی و خوش‌خیم باشد. معمولاً نوع بدخیم آن، در اثر توده‌های سرطانی به وجود آمده در نواحی دیگر، به ستون مهره‌ها و نخاع انتقال پیدا می‌کند.
آیا تنگی کانال نخاع خطر ناک است واکنون که تا حدودی می‌دانیم تومور نخاعی چیست، باید بدانید که این عارضه، بسیار جدی است و شدت و حدت آن، به اندازه تومور به وجود آمده و نقطه‌ای که در آن قرار گرفته است، بستگی دارد. هرگونه اهمال در اقدام برای درمان، هرگونه تشخیص نادرست و هر گونه روش درمانی اشتباه، می‌تواند به قیمت سلامتی و حتی زندگی بیمار تمام شود. از همین روی، توصیه می‌شود که در صورت مشاهده کوچکترین علائم، سریعا باید به مراجعه کرد و روند تشخیص و درمان را خیلی زود، آغاز نمود.
انواع تومور نخاعی کدام است؟
برای اینکه بهتر بدانیم تنگی نخاع در جوانان چیست باید با انواع آن نیز آشنا شویم؛ چنان که در بخش قبلی نیز اشاره‌ای بر آن رفت، تومور نخاعی می‌تواند به توجه به جایی که در آن بروز پیدا کرده و یا اندازه‌ای که دارد، شدت و حدت متفاوتی داشته باشد. با توجه به همین معیار، پزشکان ، این عارضه را به انواع مختلفی تقسیم‌بندی کرده‌اند. انواع تومور نخاعی، در سه دسته‌بندی اصلی قرار می‌گیرند و هر کدام نیز زیرمجموعه‌هایی دارند.
انواع مختلف تومور نخاعی را می‌توان به شرح زیر، دسته‌بندی کرد:
که خود به دو زیرمجموعه متفاوت، تقسیم می‌شود:
- تومورهای پیش‌سرطانی (استئوسارکوم)
این نوع، از انواعی است که در ستون مهره‌ها رخ می‌دهد و ممکن است در نقاط مختلف آن ظاهر شود؛ این نوع بیشتر در قسمت استخوانی و یا دیسک ستون مهره‌ها رخ می‌دهد؛ شایع‌ترین نوع تومور بدخیم (سرطانی) همین نوع است. البته بسیار هم نادر است و رشد آن نیز بسیار کند است.
این نوع نیز از جمله انواع بدخیم و سرطانی تومور نخاعی است و در اصل، بخاطر وجود توده‌های سرطانی در نواحی نزدیک ستون مهره‌ها به وجود می‌آید. توده‌های سرطانی گسترش پیدا می‌کنند و در نهایت به ستون مهره‌ها و نخاع می‌رسند. در زنان بیشتر به دلیل سرطان سینه و در مردان، بیشتر به دلیل سرطان پروستات است.
- تومورهای اینترادورال (اکسترامدولار)
این نوع از تنگی نخاع در خانم ها ، در درون کانال نخاعی پدیدار شده و رشد می‌کند؛ اما با این حال، خارج از اعصاب نخاعی است. به باور متخصصان، این نوع از انواع خوش خیم و غیرسرطانی است و رشد آن نیز سرعت بسیار اندکی دارد. این نوع نیز خود دارای ۲ زیرمجموعه است:
در اطراف نخاع و بر روی پرده‌های محافظ آن ایجاد می‌شود. این نوع، بیشتر در سنین بالا و زنان و مردان میانسال و یا سالخورده رخ می‌دهد. در اکثر مواقع، چنان که گفتیم خوش خیم است، اما در موارد نادر، می‌تواند بدخیم هم باشد.
- تومور لایه‌های عصبی (شوانوما و نوروفیبروما)
این نوع از تومور نخاعی، از همان انواعی است که گفتیم ریشه‌های عصبی نخاع را مورد آسیب قرار می‌دهد. این نوع از خوش خیم و غیرسرطانی بوده، سرعت رشدش کمتر و درمان آن آسان‌تر است.
- تومورهای داخل نخاعی (اینترامدولار)
این نوع از تومور نخاعی خوش خیم است، اما با توجه به نقطه‌ای که در آن رشد می‌کند، می‌تواند یکی از بدترین انواع تومورها باشد. این نوع، دقیقا داخل نخاع و یا هر یک از رشته‌های عصبی اصلی نخاع رشد می‌کند و معمولا در نواحی گردن ایجاد می‌شود. همانطور که گفتیم، درمان و جراحی این نوع، بسیار پر ریسک است. این نوع نیز خودش دارای دو زیرمجموعه است: «آستروسی توما» و «اپندیموما»
علل و دلایل بروز تومور نخاعی
برای اینکه بدانیم تومور نخاعی چیست، بدون شک باید علل و دلایل بروز آن را نیز بدانیم. متاسفانه، باید گفت که علت و دلیل بروز این عارضه، برای متخصصان ناشناخته است؛ هنوز به درستی و با قطعیت، علت بروز این تومورها معلوم نیست و پزشکان نمی‌دانند که چه عواملی، در بروز این تومور، دخالت دارند.
در مورد علل تومور نخاعی، تنها این را می‌دانیم که نارسایی ژنتیکی می‌تواند در بروز آن دخیل باشد. ما فقط در همین حد می‌دانیم که وجود یک ژن معیوب در بدن، می‌تواند در نهایت منجر به بروز تومور شود. البته اینکه این ژن به صورت مادرزادی معیوب بوده یا به مرور زمان با رشد فرد دچار عیب شده است هم، معلوم نیست.
به صورت کلی، با تحقیقات گسترده، تنها ثابت شده که بروز تومور نخاعی، در این دسته از افراد بیشتر است:
- کسانی که قبلا دچار سرطان شده‌اند و به خوبی درمان نشده‌اند، یا در حال حاضر سرطان دارند.
- کسانی که بیشتر در معرض مواد شیمیایی و تشعشات قرار گرفته‌اند.
- کسانی که در خانواده خود سابقه بیماری‌های مشابه و یا «نوروفیبروماتوز» را داشته‌اند.
نشانه‌ها و علائم تومور نخاعی چیست؟
از آنجا در این مقاله می‌خواهیم ببینیم تومور نخاعی چیست و آن را به بهترین شکل بشناسیم، لازم است که با نشانه‌ها و علائم آن نیز آشنایی داشته باشیم. همانطور که پیشتر هم در این مقاله ذکر کردیم، باید بدانید که علائم و نشانه‌های این عارضه بستگی دارد به اینکه تومور در کجا قرار گرفته است، میزان و سرعت رشد آن چقدر است، و چه مقدار به نخاع، رشته‌های عصبی نخاع و یا ستون مهره‌ها، آسیب وارد کرده است.
از جمله ابتدایی‌ترین نشانه‌های تومور نخاعی، پادرد و کمردرد است. در موادر حادتر و پیشرفته، ممکن است علائمی همچون ضعف و بی‌حسی، سیاتیک و یا فلج موقتی، و گرفتگی در دست و پا، عدم کنترل مثانه و مقعد یا تغییر شکل ستون مهره‌ها را نیز شاهد بود. این نشانه‌ها، در هر فرد متفاوت است و ممکن است در بعضی از افراد به صورت ناگهانی بروز پیدا کند و در برخی دیگر، به صورت تدریجی و آرام آرام نمودار شود.
از دیگر علائم تومور نخاعی، می‌توان به این موارد نیز، اشاره کرد:
- و گردن، همراه با بی‌حسی
- ضعف غیر عادی در دست و پاها
- تغییر عادات مربوط به ادرار و یا دفع
- دردهای نقطه‌ای در اوایل صبح بعد از بیداری
- دردی که با هرگونه فشار روی مهره‌ها، بدتر می‌شود
- درد به هنگام خوابیدن و افزایش آن در شب
- کاهش اشتها و کاهش وزن، تب و لرز و تهوع همراه با کمردرد
- عدم هماهنگی به هنگام ایستادن و راه رفتن و از دست دادن تعادل
- زیاد شدن رفلاکس تاندون پا و زانو
- اسپاسم عضلات پا
تشخیص تومور نخاعی
در بخش‌های قبلی اشاره کردیم که بروز تومور نخاعی در افراد، بسیار جدی است و در صورت دیر اقدام کردن و هرگونه تشخیص نادرست، ممکن است به بهای سلامت و حتی زندگی فرد تمام شود. در صورتی که این تومور به موقع تشخیص داده نشود، ممکن است فرد را در بهترین حالت، برای همیشه فلج کند.
پزشکان، معمولا برای تشخیص تومور نخاعی، از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:
که در آن از امواج الکترومغناطیس برای عکسبرداری استفاده می‌شود. در این تست، از ستون مهره‌ها، نخاع و اعصاب اطراف آن، به طور دقیق بررسی می‌شوند. بعضی مواقع برای تشخیص بهتر، ممکن است مایعی رنگی مخصوص را به فرد تزریق کنند تا کیفیت عکسبرداری و تشخیص تومور، افزایش پیدا کند.
از این تست چندان استفاده نمی‌شود؛ اما خب به هر حال پزشک متخصص مغز و اعصاب، ممکن است عکسبرداری سی تی اسکن را نیز تجویز نماید. در این سی تی اسکن نیز برای تشخیص بهتر، مایع نامبرده در بخش قبلی و با همان هدف، به فرد تزریق می‌شود.
یکی از دقیق‌ترین روش‌های تشخیص تومور نخاعی، بافت برداری از محل است. بعد از اینکه پزشک از دو روش بالا تا حدودی از ابتلای فرد به تومور اطمینان حاصل کرد، دستور به بافت برداری می‌دهد تا قطعیت تشخیص را بیشتر کرده و البته روش درمان را نیز تعیین کند.
علاوه بر سه موردی که در بالا ذکر شد، پزشکان ممکن از این چند روش نیز برای تشخیص تومور نخاعی، استفاده کنند:
- تست مایع مغزی نخاع
- اسکن رادیونوکلئیدی (اسکن هسته‌ای استخوان)
- توموگرافی پوزیترون
- رادیوگرافی ستون مهر‌ها، قفسه سینه و دستگاه گوارش
- رادیولوژی
روش‌های درمان تومور نخاعی چیست؟
بسته به اینکه تومور نخاعی بدخیم باشد یا خوش‌خیم، سرطانی باشد یا غیرطرسرطانی، روش درمان و مدت درمان نیز به کل متفاوت خواهد بود. معمولا پرکاربردترین روش‌های درمانی این تومور، جراحی و یا پرتودرمانی است.
از جمله متداول‌ترین روش‌های درمان تومور نخاعی، می‌توان این موارد را برشمرد:
- جراحی بسته یا آمبولیزاسیون
جراحی بسته که در آن از تکنیک آمبولیزاسیون استفاده می‌شود، در حقیقت نوعی پیش جراحی است. در این روش برای اینکه از خونریزی تومور جلوگیری شود، رگ‌های خونی تغذیه‌کننده تومور را مسدود یا به اصطلاح، آمبولیز می‌کنند.
که بسته به نوع آن و البته شدت پیشرفتگی تومور، ممکن است یا خود تومور را به طور کامل بردارند، یا اینکه نواحی آسیب دیده از تومور را ترمیم کنند. دو نوع جراحی متداول، به شرح زیر است:
که در آن تومور به طور کامل برداشته می‌شود و یا در موادری، بخشی از آن حذف شده و کوچک می‌شود. با انجام این جراحی، فشار از روی نواحی حساس برداشته شده و وضعیت بیمار، تا حد زیادی بهبود پیدا می‌کند.
- کیفوپلاستی یا ورتبروپلاستی
که هدف از آن، بشتر ترمیم نواحی و نقاط آسیب دیده از تومور است. از این نوع جراحی مخصوصا برای ترمیم آسیب و شکستگی ستون مهره استفاده می‌شود.
این روش بیشتر برای تومورهای بدخیم و سرطانی است. اگر توموری را نتوان با جراحی برداشت، یا اینکه اگر ریسک جراحی بسیار زیاد باشد، معمولا پرتودرمانی برای درمان تومور نخاعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این روش برای حذف بقایای تومور بعد از جراحی هم استفاده می‌شود.
درست مثل روش قبلی، اگر تومور از بدخیم و سرطانی باشد، می‌توان برای درمان آن از شیمی‌درمانی استفاده نمود. این روش چنان که از نامش پیداست، بر پایه استفاده از داروهای شیمیایی ضد سرطان استوار است. این روش نه تنها برای درمان، بلکه برای جلوگیری از گسترش و رشد تومور نیز استفاده می‌شود.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
