انواع دانه قهوه
قهوهها مانند بسیاری از میوهها گونههای مختلفی دارند. بااینحال، بیشتر دانههای تولیدی و مصرفی قهوه در سه گونه عمده «قهوه روبوستا» و «قهوه عربیکا» و«قهوه لیبریکا و اِکسِلسا» قرار میگیرند. شاید تصور کنید این سه قهوه فرق چندانی با هم ندارند اما در ادامه تفاوتهای میان آنها را خواهید خواند. قهوه عربیکا بیشتر مصرف دانههای قهوه در جهان مربوط به این گونه است. بهطور کلی گونه عربیکا باکیفیتتر از سایر گونهها است و بهطور عمده در آمریکای لاتین تولید میشود. قهوه عربیکا بیشتر موردعلاقه قهوهخوران حرفهای است. بین ۶۰ تا ۷۵ درصد قهوه مصرفی جهان را قهوه عربیکا تشکیل میدهد. از این گونه با عنوان واریتهٔ کوهستان نیز یاد میشود؛ زیرا در ارتفاعات بالاتر که خنکتر و دارای بارش مداوماند، میروید. قهوه عربیکا شرایط رویش بسیار حساسی دارد.
وجود تفاوت میان قهوههای پرورشیافته در مناطق مختلف بدیهی است، اما گونهٔ عربیکا معمولا پروفایل طعم و رایحه (آروما) پیچیدهتری دارند. احتمالا همین امر موجب محبوبیت قهوه عربیکا در میان قهوهخوران حرفهای شده است. بهترین روش برای تهیه این قهوهها، دمکردن آنها و مخصوصا تکنیکهای دستی مانند دمکردن به روش چکاندن (پور اُوِر) است. همچنین عمق و پیچیدگیهای طعم قهوه ممکن است براثر استفاده از خامه و شکر یا روشهای دمکردن سرد کاهش پیدا کند یا تحتالشعاع قرار بگیرد. قهوه عربیکا اولین گونه کشت شده از درخت قهوه است و همچنین بیشترین رشد و کشت را در سرتاسر جهان دارد به طوری که هفتاد در صد از کشت قهوه جهان این نوع قهوه است.
قهوه عربیکا مزایای بسیار زیادی از جمله: طعم بینظیر، ترشی کمتر، کافئین کمتر که باعث ارامش میشود، دارای انتی اکسیدان که برای پیشگیری سرطان مفید است و… قهوه روبوستا گونهٔ روبوستا طعم قویتر و تلختری دارد و در انواع اسپرسو استفاده میشود. این قهوه مناسب کسانی است که ترجیح میدهند قهوهٔ سنگین مصرف کنند. میزان کافئین گونهٔ روبوستا تقریبا دوبرابر گونهٔ عربیکاست. علت محبوبیت گونهٔ روبوستا در میان برخی افراد، عمق و کیفیت طعم آن نیست بلکه این گونه بهخاطر میزان کافئین بالا و طعم سنگینش طرفدارانی دارد. قهوه روبوستا را میتوان در آبوهوای گرمتر و در مناطقی با بارش کمتر نیز پرورش داد.
این گونه از قهوه حساسیت دمایی و آبوهوایی کمتری نسبت به گونهٔ عربیکا دارد. همچنین گونهٔ روبوستا نسبت به بیماری ها مقاومتر است و این امر باعث میشود بتوان آن را بهراحتی در سطوح گستردهتر پرورش داد. دانههای باکیفیتتر روبوستا معمولا اسید کمتر و بادی (حس دهانی قهوه یا همان سنگینی قهوه که بر روی زبان حس میشود) سنگینتری دارند. دانههای روبوستا در برابر افزودن خامه و شکر بهتر از دانهٔ عربیکا طعم خود را حفظ میکنند؛ همین امر آنها را به گزینهای مناسب برای استفاده در قهوههایی مانند قهوهٔ ویتنامی تبدیل کرده است. وجود کافئین بالا در این دانهها نیز آنها را به گزینهای عالی برای استفاده در نوشیدنیهای سرشار از کافئین تبدیل کرده است.
- قهوه ربوستا تقریبا یک چهارم کشت قهوه جهان را به خود اختصاص داده است
- عطری تلخ دارد و کافئین آن بیشتر از قهوه عربیکا است.
- قند و چربی و همچنین قیمت پایینی دارد.
برای کسانی که انرژی زیاد میخواهند و نیاز به تمرکز دارند بسیار مفید است ولی طعمی کسل کننده دارد و همانطور که اشاره کردم بسیار تلخ است و ممکن است به همین دلیل زیاد پرطرفدار نیست. لیبریکا و اِکسِلسا اکسلسا از زیرواریتههای (زیرجوره) لیبریکا است؛ بااینحال، این دو قهوه پروفایل طعم کاملا متفاوتی دارند. بههمین دلیل بسیاری از افراد آنها را دو نوع کاملا متفاوت قلمداد میکنند. دانههای لیبریکا در دههٔ ۱۸۹۰ میلادی درپی نابودی نزدیک به ۹۰ درصد از دانههای عربیکا براثر هجوم نوعی آفت (همیلیا واستاتریکس) به محبوبیت رسیدند. فیلیپینیها نخستین افرادی بودند که به پرورش گستردهٔ این دانهها روی آوردند و تبدیل به بزرگترین تأمینکننده آن شدند. این دانهها بهخاطر داشتن طعم منحصربهفرد چوبی یا دودی و بادیِ سنگین و رایحهای شبیه به گلها و میوهها شناختهشدهاند. پس از اعلام استقلال فیلیپین، مبادلات تجاری بین آمریکا و فیلیپین قطع شد؛
بنابراین صادرات دانهٔ لیبریکا از رونق افتاد و پس از آن دوباره عربیکا به بزرگترین دانهٔ قهوه مصرفی در جهان تبدیل شد و تاکنون نیز همینطور باقی مانده است. امروزه پیداکردن دانههای لیبریکا سخت شده است. دانههای اکسلسا را راحتتر از لیبریکا میتوان پیدا کرد. ارتفاع درختان اکسلسا به ۶ تا ۹ متر نیز میرسد (درحالیکه ارتفاع درختان عربیکا نهایتا به ۱٫۸ متر میرسد). معمولا این دانه بهتنهایی فروخته نمیشود و آن را برای افزایش پیچیدگی و عمق طعم، به مخلوط دانههای دیگر قهوه میافزایند. دانههای اکسلسا طعم سبکشان را حتی با رُستکردنهای (برشتهکردن یا تفتدادن قهوه) تیرهتر نیز میتوانند حفظ کنند و به همین دلیل هنوز هم استفاده از آن طرفدارانی دارد. انواع پودر قهوه قهوهها از نظر دم کردن، نوع دانه و نوع فرآوری و… متفاوت میباشند. انواع پودر قهوهها عبارتاند از:
- پودر قهوه ترک
- پودر قهوه فرانسه
- پودر قهوه اسپرسو
- پودر قهوه عربیکا
- پودر قهوه ربوستا
- پودر کپسول قهوه
حال میخواهیم کمی بیشتر با این قهوهها اشنایتان کنیم و طریقه درست شدنشان را به شما بگوییم. پودر قهوه ترک: قهوه ترک بسیار نرم آسیاب می شود (کاملا پودر) و به وسیله قهوه جوشهای معمولی روی شعله گاز آماده میشود و دارای کف روی فنجان و مقداری لرد در ته فنجان میباشد. قهوه ترک چگونه درست میشود؟ طرز تهیه قهوه ترک در مناطق مختلف اندکی تفاوت دارد اما به طور کلی؛ برای درست کردن قهوه ترک، قهوه آسیاب شده را در ظرفی مخصوص به اسم جازوه یا همان قهوه جوش به همراه اب به جوش میآید.
پودر قهوه فرانسه: قهوه فرانسه بر خلاف قهوه ترک زبر تر آسیاب میشود، قهوه فرانسه، قهوه ای است نسبتاً رقیق و برخلاف اسپرسو که در فنجان های کوچک سرو می شود، در فنجان بزرگ یا لیوان مصرف می شود. و مقدار کافئین آن سه برابر کمتر از اسپرسو است قهوه فرانسه چگونه درست میشود؟ قهوه فرانسه با دستگاه قهوه ساز دم میشود به صورتی که قهوه در داخل فیلتر کاغذی(در دستگاه های برقی) مانده و فقط عصاره قهوه به وسیله آب گرم خارج شده و در مخزن دستگاه جمع میگردد، قهوه فرانسه مانند چای رقیق و فاقد کف و لرد ته فنجان است و معمولا در لیوان معمولی سرو میگردد. در کل یکی از آسانترین روشهای دم کردن انواع قهوه را میتوان قهوه فرانسه نام برد. پودر قهوه اسپرسو
- قهوه اسپرسو به قهوه غلیظی گفته میشود که در اوایل قرن 20 در ایتالیا و در شهر میلان ابدا شد.
- طرز تهیه زود این قهوه، اثرگذاری سریع بر روی بدن و غلظت بالا این قهوه را به دوست داشتنیترین قهوه دنیا تبدیل کرد.
- این قهوه به دلیل علاقه کارگران به قهوه و نداشتن وقت برای درست کردن قهوه ساخته شد.
- در واقع اسپرسو نوعی از دانه قهوه نیست بلکه نوعی دم کردن قهوه است.
- دانههای قهوه اسپرسو ریزه ریز اسیاب میشوند و آب جوش را با فشارزیاد از میانه دانههای قهوه عبور میدهند.
طرز تهیه قهوه اسپرسو
- برای اینکار شما نیاز به خرید قهوه ساز مباشی دارید ، ان را از اب بدون املاح و سرد پر کنید (زیرا اب با املاح کیفیت اسپرسو را پایین می آورد و از اب مقطر نیز استفاده نکنید زیرا باعث خرابی دستگاه شما میشود سعی کنید از اب تصفیه شده استفاده کنید)
- حال دکمه دستگاه را بزنید و بگذارید اب گرم شود و سپس دکمه کارکرد دستگاه را بزنید تا کمی اب جوش بریزد بدینگونه اب تازه در دستگاه گردش پیدا میکند و اجزای داخلی دستگاه گرم میشوند.
- بعد از قطع کردن جریان اب پرتافیلتر و هدگروپ را خشک کنید.
- سپس کمی قهوه را اسیاب کنید و در درون دستگاه بریزید این گونه اگر قهوهایی از قبل درون آن مانده باشد خارج میشود و میتوانید کیفیت قهوه را نگاه کنید.
- حال به مقداری که قهوه نیاز دارید اسیاب کنید (سعی کنید هر زمان که نیاز داشتید به همان مقدار نیازتان قهوه را اسیاب کنید)
- حالا قهوه آسیاب شده را در پرتافیلتر بریزید (با توجه به حجم پرتافیلتر تقریبا بین 15 تا 20 گرم قهوه میشود) انگاه قهوه را فشرده کنید و با دست اشاره خود سطح قهوه فشرده شده را تست کنید.
- پرتافیلتر را در سرجای خود درون هدگروپ ببندید و تهیه قهوه را آغاز کنید. اگر دستگاه شما اتوماتیک است که با توجه به یک یا دوکاپ بودن پرتافیلتر دکمه مورد نظر را فشار دهید تا عملیات تهیه قهوه شروع شود و فنجانتان به اندازه از پیش تعیین شده پر شود و در غیر این صورت دکمه شروع را بفشارید و پس از رسیدن فنجان به وزن مورد نظرتان و یا تغییر رنگ عصاره قهوه از قهوه ای به سفید دکمه قطع آب را فشار دهید تا عملیات خروج قهوه پایان یابد.