تنور سنگک رو که اختراع کرده؟

تحریریه سایت

09/03/1402

شیخ بهایی مخترع تنور سنگکی

تنور سنگکی، اختراع شیخ بهایی به قدری با هوشیاری طراحی شده که پس از گذشت چند صد سال هنوز به همان صورت اولیه پخته می شود و نانی که بدست می آید، محبوب ترین نان ایرانی است. در سرزمین کهن ایران، بر اثر تجربه ها و اعمال سلیقه ها در طول سالیان دراز تاریخ، غذاها و پختنی های گوناگون رسم شده و بوجود آمده که در نزد بسیاری از کشورهای دیگر و حتی مردم سرزمین ما، این غذاها به عنوان غذاهای ملی و سنتی معروف شده اند. نان سنگک از نظر مزه، طعم، هضم و بهداشت و سلا مت یکی از بهترین نان های ایرانی است که مورد توجه خانواده مخصوصا در ماه مبارک رمضان قرار دارد. ویژگی این نان پخت آن روی سنگ ریزه های داغ است که برخلاف دستگاه سنگک ماشینی؛ به کیفیت آن می افزاید.

مخترع تنور نان سنگک

در تقویم سالنمای کمیته نانوایان تهران (در 19 اردیبهشت سال 1326 شمسی در تهران چاپ شده) درباره تاریخچه و چگونگی پیدایش نانوایی و نان سنگک این گونه آمده است:

“شاه عباس برای رفاه حال طبقات تهی دست و لشگریان خود که غالباً در سفر احتیاج به نان و خورش موقت و فوری داشتند و لازم بود به هر شهری می رسند نانواهایی باشند که بتوانند به قدر مصرف سربازان نان تهیه نمایند و غذایی باشد که خورش نان قرار دهند، درصدد چاره برآمد و حل این مشکل را از “شیخ بهایی” که از اجلّه علما و دانشمندان ایران بود خواست. شیخ بهایی نیزبا تفکر و تعمق تنور سنگکی را ابداع نمود.”

این اختراع به قدری با دقت و هوشیاری طراحی و عملی شده که پس از گذشت چند صد سال هنوز به همان صورت اولیه پخته می شود و نانی که از تنور سنگکی بدست می آید، محبوب ترین نان ایرانی است.

برخی نقل ها نیز قدمت نان سنگک را قبل از ورود اسلام به ایران و در زمان پادشاهان ساسانی می دانند.

مخترع تنور نان سنگک

«شیخ بهایی» عالم و دانشمند مشهور قرن 10 و 11 هجری است که در دانش های فلسفه ، منطق ، هیأت و ریاضیات تجربه ی زیادی داشت . به پاس خدمات این دانشمند بزرگ به علم ستاره شناسی ، یونسکو سال 2009 را به نام او سال «نجوم و شیخ بهایی» نامگذاری کرد . از او چیزی حدود 95 کتاب و رساله باقی مانده است .

شخصیت علمی ، ادبی و اخلاق و پارسایی او باعث شد تا از 43 سالگی تا پایان عمرش (75 سالگی) منصب شیخ الاسلامی پایتخت صفوی را در دربار مقتدرترین شاه صفوی ، شاه عباس اول ، در تاریخ آمده که مخترع نان سنگک و شکل تنور آن شیخ بهایی از علما و دانشمندان قرن دهم هجری بوده است.

در سرزمین کهن ایران، بر اثر تجربه‌ها و اعمال سلیقه‌ها در طول سالیان دراز تاریخ، غذاها و پختنی‌های گوناگون رسم شده و بوجود آمده که در نزد بسیاری از کشورهای دیگر و حتی مردم سرزمین ما، این غذاها به عنوان غذاهای ملی و سنتی معروف شده‌اند.نان سنگک از نظر مزه، طعم، هضم و بهداشت و سلا‌مت یکی از بهترین نان های ایرانی است که مورد توجه خانواده مخصوصا در ماه مبارک رمضان قرار دارد. ویژگی این نان پخت آن روی سنگ ریزه های داغ است که به کیفیت آن می افزاید.

در تقویم سالنمای کمیته ‌نانوایان تهران (در 19 اردیبهشت سال 1326 شمسی در تهران چاپ شده) درباره‌ تاریخچه و چگونگی پیدایش نانوایی و نان سنگک این گونه آمده است:

“شاه عباس برای رفاه حال طبقات تهی‌دست و لشگریان خود که غالباً در سفر احتیاج به نان و خورش موقت و فوری داشتند و لازم بود به هر شهری می‌رسند نانواهایی باشند که بتوانند به قدر مصرف سربازان نان تهیه نمایند و غذایی باشد که خورش نان قرار دهند، درصدد چاره برآمد و حل این مشکل را از “شیخ بهایی” که از اجلّه‌ علما و دانشمندان ایران بود خواست. شیخ بهایی نیزبا تفکر و تعمق تنور سنگکی را ابداع نمود.”

این اختراع به قدری با دقت و هوشیاری طراحی و عملی شده که پس از گذشت چند صد سال هنوز به همان صورت اولیه پخته می شود و نانی که از تنور سنگکی بدست می‌آید، محبوب ترین نان ایرانی است.

برخی نقل ها نیز قدمت نان سنگک را قبل از ورود اسلام به ایران و در زمان پادشاهان ساسانی می دانند.

«شیخ بهایی» عالم و دانشمند مشهور قرن 10 و 11 هجری است که در دانش‌های فلسفه‌، منطق‌، هیأت و ریاضیات تجربه‌ی زیادی داشت‌. به پاس خدمات این دانشمند بزرگ به علم ستاره‌شناسی‌، یونسکو سال 2009 را به نام او سال «نجوم و شیخ بهایی» نامگذاری کرد‌. از او چیزی حدود 95 کتاب و رساله باقی مانده است‌.

شیخ بهایی در سال 1000 خورشیدی در اصفهان درگذشت و به خاطر وصیت خودش جنازه‌ی او را به مشهد بردند و در جوار مقبره‌ی علی‌ابن‌موسی‌الرضا(ع) جنب موزه‌ی آستان قدس دفن کردند‌.

او شعر هم می‌گفت‌. از مثنویات معروف او می‌توان‌، «نان و پنیر»‌، «نان و حلوا»‌، «شیر و شکر» را نام برد‌.

نمونه شعری از شیخ بهایی:

همه روز روزه بودن‌، همه شب نماز کردن

همه ساله حج نمودن‌، سفر حجاز کردن

ز مدینه تا به مکه‌، به برهنه پای رفتن

دو لب از برای لبیک‌، به وظیفه باز کردن

شب جمعه‌ها نخفتن‌، به خدای راز گفتن

ز وجود بی‌نیازش‌، طلب نیاز کردن

به خدا قسم که آن را‌، ثمر آن‌قدر نباشد

که به روی ناامیدی‌، درِ بسته باز کردن

چه کسی نان سنگک و شکل تنور آن را طراحی و ابداع کرد؟

نان سنگک با این مزه، طعم و هضم راحت که یکی از بهترین نان های ایرانی است و طراحی پخت آن روی سنگ ریزه های داغ است، به وسیله یکی از روحانیون و علماء شیعه در قرن 10 و 11 هجری طراحی شده است. به نقل از کتاب سالنمای کمیته ‌نانوایان تهران که در 19 اردیبهشت سال 1326 شمسی در تهران چاپ شده، درباره‌ تاریخچه و چگونگی پیدایش نانوایی و نان سنگک این گونه آمده است:

“شاه عباس برای رفاه حال لشگریان خود که غالباً در سفر احتیاج به نان و خورش موقت و فوری داشتند و لازم بود به هر شهری می‌رسند نانواهایی باشند که بتوانند به قدر مصرف سربازان نان تهیه نمایند و غذایی باشد که خورش نان قرار دهند، درصدد چاره برآمد و حل این مشکل را از “شیخ بهایی” که از اجلّه‌ علما و دانشمندان ایران بود خواست. شیخ بهایی نیزبا تفکر و تعمق تنور سنگکی را ابداع نمود.”

این اختراع به قدری با دقت و هوشیاری طراحی و عملی شده که پس از گذشت چند صد سال هنوز به همان صورت اولیه پخته می شود و نانی که از تنور سنگکی بدست می‌آید، محبوب ترین نان ایرانی است. این است که شیخ بهایی از علما و دانشمندان قرن دهم هجری را باید مخترع نان سنگک و شکل تنور آن دانست. البته برخی نقل ها نیز قدمت نان سنگک را قبل از ورود اسلام به ایران و در زمان پادشاهان ساسانی می دانند.

شخصیت علمی‌، ادبی و اخلاق و پارسایی او باعث شد تا از 43 سالگی تا پایان عمرش (75 سالگی) منصب شیخ‌الاسلامی پایتخت صفوی را در دربار مقتدرترین شاه صفوی‌، شاه عباس اول‌، بر عهده داشته باشد‌. شیخ بهایی در سال 1000 خورشیدی در اصفهان درگذشت و به خاطر وصیت خودش جنازه‌ی او را به مشهد بردند و در جوار مقبره‌ی علی‌ابن‌موسی‌الرضا(ع) جنب موزه‌ی آستان قدس دفن کردند‌.