خیانت در امانت: نمونه شکواییه + راهنمای تنظیم (فایل Word)

3 ساعت پیش

خواندن این مطلب 21 دقیقه زمان میبرد

خیانت درامانت نمونه شکواییه خیانت در امانت

خیانت در امانت یکی از جرایم مهم و پرتکرار در نظام حقوقی ایران است که به دلیل نقض اعتماد و زیان های مادی و معنوی، نیازمند شناخت دقیق و اقدام حقوقی صحیح است. شکواییه خیانت در امانت متنی است که فرد متضرر از این جرم، جهت پیگیری قانونی و درخواست مجازات فرد خائن، به مراجع قضایی تقدیم می کند. این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع، به بررسی ابعاد مختلف جرم خیانت در امانت، ارکان تشکیل دهنده آن، مجازات قانونی، تفاوت آن با جرایم مشابه و نحوه صحیح تنظیم و ثبت شکواییه می پردازد.

امین، فردی است که مال یا نوشته ای را از دیگری به هر عنوانی مانند اجاره، رهن، وکالت یا امانت دریافت می کند، با این تعهد که آن را بازگرداند یا به مصرف مشخصی برساند. در صورت عدم استرداد یا سوءاستفاده از آن مال به قصد ورود ضرر به مالک، جرم خیانت در امانت محقق می شود.

خیانت در امانت چیست؟ تعاریف و ارکان جرم

جرم خیانت در امانت، یکی از جرایم علیه اموال و مالکیت است که ریشه در نقض اعتماد دارد. در این جرم، فردی که مالی به او سپرده شده، به جای حفظ و بازگرداندن آن، از اختیارات خود سوءاستفاده کرده و به گونه ای عمل می کند که به ضرر مالک تمام شود.

تعریف قانونی جرم خیانت در امانت: ماده 674 قانون مجازات اسلامی

قانون گذار جمهوری اسلامی ایران در ماده 674 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) مصوب 1375 و اصلاحیه آن در سال 1399، جرم خیانت در امانت را تعریف کرده است. این ماده مقرر می دارد: هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای و کالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آن ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن ها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه محکوم خواهد شد.

بر اساس این ماده، کلمات کلیدی همچون «اموال منقول یا غیرمنقول»، «نوشته ها»، «عنوان امانی» (اجاره، رهن، وکالت، امانت با اجرت یا بی اجرت)، «بنا بر استرداد یا مصرف معین»، و «استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود کردن به ضرر مالک یا متصرف»، ارکان اصلی جرم را تشکیل می دهند. این تعریف نشان می دهد که صرف سپردن مال، بدون وجود سوءنیت و اقدامات مجرمانه امین، جرم خیانت در امانت را محقق نمی سازد.

ارکان تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت

برای تحقق جرم خیانت در امانت، وجود سه رکن اساسی شامل رکن مادی، رکن معنوی و رکن قانونی ضروری است. فقدان هر یک از این ارکان، مانع از تعقیب کیفری و اثبات جرم خواهد شد.

رکن مادی جرم خیانت در امانت

رکن مادی جرم خیانت در امانت شامل سه عنصر اصلی است:

فعل ارتکابی: این فعل به یکی از چهار صورت «استعمال»، «تصاحب»، «تلف» یا «مفقود کردن» مال یا نوشته امانی نمودار می شود.
- استعمال: یعنی استفاده از مال امانی به صورتی که مغایر با اذن مالک یا هدف از امانت سپاری باشد. مثلاً، کسی که خودرویی را به امانت برای نگهداری دریافت کرده، اما از آن برای مقاصد شخصی خود استفاده می کند.
- تصاحب: به معنای خارج کردن مال از مالکیت صاحب اصلی و قرار دادن آن در تصرف خود، با قصد مالکانه. به عبارت دیگر، امین با این عمل خود را مالک مال می پندارد.
- تلف: یعنی از بین بردن مال امانی به هر شکل، اعم از کلی یا جزئی، که موجب از دست رفتن ارزش یا کاربری آن شود.
- مفقود کردن: به معنای ناپدید کردن مال امانی، به گونه ای که دسترسی به آن برای مالک ناممکن گردد. این عمل با سرقت متفاوت است، زیرا در مفقود کردن، مال قبلاً به صورت قانونی در اختیار امین بوده است.
سپردن مال به امین: مال یا نوشته باید به صورت قانونی و با رضایت مالک یا متصرف قانونی، تحت یکی از عناوین امانی (اجاره، رهن، وکالت، امانت محض و غیره) به مرتکب سپرده شده باشد. این سپردن، شامل حالتی است که مال با اجرت یا بدون اجرت به امین سپرده می شود. بدون سپردن قانونی مال، جرم خیانت در امانت محقق نخواهد شد؛ به عنوان مثال، اگر کسی مال دیگری را بدون اجازه بردارد و سپس آن را تلف کند، عمل او سرقت یا تخریب محسوب می شود نه خیانت در امانت.
ضرری بودن عمل برای مالک یا متصرف: عمل امین باید به گونه ای باشد که منجر به ورود ضرر مادی یا معنوی به مالک یا متصرف قانونی مال شود.

رکن معنوی (سوءنیت) جرم خیانت در امانت

رکن معنوی به قصد و اراده مجرمانه مرتکب اشاره دارد و شامل دو جزء است:

سوءنیت عام: قصد و عمد مرتکب در انجام یکی از افعال چهارگانه (استعمال، تصاحب، تلف، مفقود). یعنی امین آگاهانه و عامدانه این اعمال را انجام دهد.
سوءنیت خاص: قصد ورود ضرر به مالک یا متصرف. امین باید با نیت قبلی و با هدف آسیب رساندن به مالک یا متصرف، اقدام به خیانت در امانت نماید. این رکن، تفاوت اصلی خیانت در امانت با برخی تخلفات مدنی را نشان می دهد.

رکن قانونی جرم خیانت در امانت

رکن قانونی جرم خیانت در امانت، ماده 674 قانون مجازات اسلامی است که عمل ارتکابی را جرم دانسته و برای آن مجازات تعیین کرده است.

مصادیق مال مورد امانت

بر اساس ماده 674 قانون مجازات اسلامی، موضوع جرم خیانت در امانت می تواند طیف وسیعی از اموال و نوشته ها باشد. مصادیق این مال شامل موارد زیر است:

وجه نقد و اسناد تجاری: پول، چک، سفته، برات و سایر اسناد قابل نقل و انتقال که ارزش مالی دارند.
اموال منقول: هر مالی که قابلیت جابجایی دارد، مانند خودرو، موتورسیکلت، لوازم منزل، طلا و جواهرات، تابلوهای هنری و غیره.
اموال غیرمنقول: سند ملک، در مواردی که سند به امانت نزد شخصی گذاشته شده و هدف از سپردن آن صرفاً حفظ و استرداد باشد، نه انتقال مالکیت.
مدارک هویتی و اسناد مهم: شناسنامه، کارت ملی، گذرنامه، مدرک تحصیلی، کارت پایان خدمت، پروانه کسب، قراردادها و سایر اسناد مهم. حتی اگر امکان دریافت المثنی این اسناد وجود داشته باشد، سوءاستفاده از آن ها به ضرر دارنده، می تواند مشمول خیانت در امانت باشد. این موضوع بر اساس نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه نیز تأیید شده است.

مجازات جرم خیانت در امانت

مجازات جرم خیانت در امانت، طبق اصلاحیه 1399 ماده 674 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده)، حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه است. این مجازات، جنبه های عمومی و خصوصی جرم را شامل می شود.

جنبه عمومی و خصوصی جرم خیانت در امانت

جرم خیانت در امانت دارای هر دو جنبه عمومی و خصوصی است:

جنبه خصوصی: این جنبه مربوط به ضرر و زیان وارده به شاکی خصوصی (مالک یا متصرف قانونی) است. شاکی می تواند با طرح شکواییه، خواستار جبران خسارت و مجازات متهم شود. گذشت شاکی خصوصی می تواند در جنبه خصوصی جرم مؤثر باشد و در برخی موارد منجر به توقف تعقیب یا تخفیف مجازات شود.
جنبه عمومی: خیانت در امانت علاوه بر آسیب به فرد، نظم عمومی و اعتماد اجتماعی را نیز مخدوش می کند. از این رو، قانون گذار برای آن جنبه عمومی نیز قائل شده است. حتی با گذشت شاکی خصوصی، جنبه عمومی جرم باقی مانده و دادگاه می تواند متهم را به دلیل اخلال در نظم عمومی، به مجازات قانونی محکوم کند.

بر اساس رأی وحدت رویه شماره 591 مورخ 1373/01/16 هیأت عمومی دیوان عالی کشور، جرم خیانت در امانت علاوه بر جنبه حق الناسی، واجد حیثیت عمومی از لحاظ امنیت اقتصادی و ارتباط با نظم و امنیت جامعه است. لذا گذشت شاکی خصوصی نمی تواند از موجبات عدم تعقیب کیفری و موقوف ماندن مجازات متهم گردد و مجازات تعزیری درباره مرتکب باید اعمال شود.

امکان تخفیف مجازات نیز در صورت وجود شرایط قانونی از جمله همکاری متهم، ندامت، فقدان سابقه کیفری و سایر جهات تخفیف دهنده که در قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است، وجود دارد. تعیین مجازات نهایی و میزان تخفیف، به تشخیص قاضی رسیدگی کننده به پرونده بستگی دارد.

تفاوت خیانت در امانت با سایر جرایم مشابه

جرم خیانت در امانت گاهی با جرایم دیگر همچون کلاهبرداری، سرقت و تصرف عدوانی اشتباه گرفته می شود. شناخت تفاوت های کلیدی این جرایم برای طرح صحیح شکایت و پیگیری قضایی ضروری است.

تفاوت با کلاهبرداری

تفاوت اصلی خیانت در امانت و کلاهبرداری در «نحوه سپردن مال» و «عنصر فریب» است. در کلاهبرداری، مال با مانور متقلبانه و فریب قربانی از او گرفته می شود و قربانی مال را با رضایت، اما به دلیل فریب، به کلاهبردار می دهد. اما در خیانت در امانت، مال با رضایت کامل و بدون هیچ گونه فریب اولیه، تحت یکی از عناوین امانی (مانند اجاره، رهن، وکالت) به امین سپرده می شود و سپس امین به آن خیانت می کند.

تفاوت با سرقت

تفاوت عمده خیانت در امانت و سرقت در «عنصر ربودن» است. در سرقت، مال بدون رضایت و آگاهی مالک ربوده می شود. رباینده با توسل به زور یا پنهانی، مال را از تصرف مالک خارج می کند. اما در خیانت در امانت، مال از ابتدا با رضایت مالک و به صورت قانونی در اختیار امین قرار گرفته است و جرم، پس از این سپردن و با سوءاستفاده امین، محقق می شود.

تفاوت با تصرف عدوانی (در مورد اموال غیرمنقول)

تصرف عدوانی جرمی است که در مورد اموال غیرمنقول (مانند زمین یا ساختمان) مطرح می شود و به معنای خارج کردن ملک از تصرف مالک یا متصرف قانونی، بدون رضایت و به صورت غیرقانونی است. تفاوت آن با خیانت در امانت در این است که در تصرف عدوانی، اغلب مال به متصرف داده نشده و فرد به صورت قهری یا بدون اجازه تصرف می کند، در حالی که در خیانت در امانت، مال (حتی غیرمنقول) به امین سپرده شده و او از این امانت سوءاستفاده می کند. علاوه بر این، تصرف عدوانی می تواند جنبه حقوقی نیز داشته باشد، در حالی که خیانت در امانت یک جرم صرفاً کیفری است.

جهت درک بهتر تفاوت های این جرایم، جدول زیر ارائه می شود:

ویژگی	خیانت در امانت	کلاهبرداری	سرقت
نحوه به دست آوردن مال	مال با رضایت و اعتماد مالک به عنوان امانت سپرده می شود.	مال از طریق فریب و مانور متقلبانه از مالک گرفته می شود.	مال بدون رضایت و آگاهی مالک ربوده می شود.
عنصر فریب	فریب اولیه وجود ندارد، سوءاستفاده پس از سپردن مال اتفاق می افتد.	عنصر اصلی فریب و مانور متقلبانه است.	فریب وجود ندارد، عمل ربودن است.
رضایت مالک در سپردن	رضایت در سپردن مال به امین وجود دارد.	رضایت در سپردن مال وجود دارد، اما این رضایت ناشی از فریب است.	رضایت در سپردن مال وجود ندارد.
هدف اولیه	حفظ، نگهداری یا مصرف مال به نحو مشخص.	تصاحب مال از طریق فریب.	تصاحب مال از طریق ربودن.

شکواییه خیانت در امانت چیست و چرا ضروری است؟

شکواییه خیانت در امانت، سندی رسمی و حقوقی است که توسط فردی که مورد خیانت در امانت قرار گرفته، تنظیم و به مراجع قضایی تقدیم می شود. این سند، اولین گام قانونی برای آغاز فرآیند رسیدگی کیفری به جرم خیانت در امانت و مطالبه حقوق از دست رفته شاکی است.

شکواییه، نه تنها بیانگر وقوع جرم و درخواست تعقیب و مجازات متهم است، بلکه محلی برای ارائه اطلاعات دقیق شاکی و مشتکی عنه، شرح کامل واقعه، زمان و مکان وقوع جرم، و همچنین دلایل و مدارک اثبات کننده ادعاها است. تنظیم دقیق و کامل شکواییه از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا محتوای آن مبنای اولیه تحقیقات قضایی قرار گرفته و می تواند تأثیر بسزایی در سیر پرونده داشته باشد. یک شکواییه ناقص یا نامنظم ممکن است منجر به تأخیر در رسیدگی، صدور قرار عدم استماع یا حتی مختومه شدن پرونده شود.

راهنمای گام به گام تنظیم و ثبت شکواییه خیانت در امانت

تنظیم و ثبت شکواییه خیانت در امانت نیازمند دقت و رعایت مراحل قانونی است. این فرآیند از جمع آوری ادله شروع شده و تا ثبت نهایی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ادامه می یابد.

مراحل قبل از تنظیم شکواییه (اقدامات استراتژیک)

پیش از نگارش و ثبت شکواییه، انجام برخی اقدامات ضروری است که به استحکام پرونده کمک شایانی می کند:

جمع آوری ادله و مستندات

برای اثبات جرم خیانت در امانت، ارائه مدارک و شواهد قوی حیاتی است:

شواهد کتبی: قراردادهای اجاره، رهن، وکالت، قراردادهای کاری، رسیدهای بانکی، فاکتورهای خرید، اسناد مالکیت، اقرارنامه کتبی امین، یا هر سند دیگری که نشان دهنده سپردن مال به عنوان امانت و تعهد به استرداد یا مصرف معین باشد.
شواهد شفاهی (شهادت شهود): افرادی که شاهد سپردن مال به امین یا اطلاع از قصد خیانت امین بوده اند، می توانند شهادت دهند. شهادت باید صریح و بدون ابهام باشد و شرایط قانونی شهادت رعایت شود.
شواهد الکترونیکی: پیامک ها، چت های آنلاین (در شبکه های اجتماعی یا پیام رسان ها)، ایمیل ها و حتی تماس های ضبط شده (با رعایت قوانین مربوط به محرمانگی مکالمات و اعتبار آن ها در مراجع قضایی) می توانند به عنوان قرائن و اماراتی برای اثبات جرم مورد استفاده قرار گیرند.

اهمیت و کاربرد اظهارنامه قضایی

ارسال اظهارنامه قضایی به امین پیش از طرح شکایت کیفری، یک اقدام استراتژیک و بسیار مؤثر است. اظهارنامه سندی رسمی است که از طریق دادگستری برای فرد مقابل ارسال می شود و به موجب آن، شما به صورت رسمی و قانونی از امین می خواهید که مال امانی را مسترد کند یا به تعهدات خود عمل نماید.

چرا ارسال اظهارنامه توصیه می شود؟

اثبات مطالبه: ارسال اظهارنامه نشان می دهد که شما پیش از شکایت کیفری، به صورت مسالمت آمیز مال خود را مطالبه کرده اید.
اثبات سوءنیت امین: اگر امین پس از دریافت اظهارنامه و آگاهی از مطالبه شما، همچنان از استرداد مال خودداری کند، این امر می تواند به عنوان دلیلی قوی بر وجود سوءنیت وی در دادگاه تلقی شود. این موضوع، رکن معنوی جرم خیانت در امانت را تقویت می کند.

نحوه تنظیم و ارسال اظهارنامه: اظهارنامه باید حاوی مشخصات دقیق فرستنده و گیرنده، شرح مال مورد امانت، عنوان امانی (مثلاً اجاره)، تاریخ سپردن مال، و مهلتی مشخص برای استرداد یا انجام تعهد باشد. این سند باید در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و ارسال شود.

اجزای اصلی یک شکواییه خیانت در امانت

هر شکواییه باید شامل اطلاعات مشخصی باشد تا از نظر قانونی صحیح و قابل پیگیری باشد:

مشخصات کامل شاکی: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شغل، آدرس دقیق پستی و شماره تماس.
مشخصات کامل مشتکی عنه: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی (در صورت اطلاع)، آدرس دقیق پستی و شماره تماس (در صورت اطلاع).
موضوع شکایت: باید به صراحت قید شود: تقاضای رسیدگی و صدور حکم مجازات جرم خیانت در امانت.
تاریخ و محل وقوع جرم: ذکر تاریخ دقیق (روز، ماه، سال) و مکان (آدرس) وقوع جرم خیانت در امانت.
شرح دقیق واقعه: این بخش، قلب شکواییه است و باید به تفصیل و با رعایت سلسله مراتب رویدادها، نحوه سپردن مال، عنوان امانی، چگونگی خیانت امین (استعمال، تصاحب، تلف، مفقود)، و ضرر وارده به شاکی توضیح داده شود. زبان نوشتاری باید رسمی، مستند و عاری از هرگونه احساسات گرایی باشد.
دلایل و منضمات دادخواست: لیست تمامی مدارک و مستنداتی که به شکواییه پیوست شده است (مانند کپی قراردادها، رسیدها، اظهارنامه ارسالی، شهادت نامه شهود، پرینت پیامک و غیره).
درخواست شاکی: در این بخش، شاکی به صورت صریح از مرجع قضایی درخواست تعقیب، تحقیق، و مجازات مشتکی عنه را می نماید.

مراحل ثبت شکواییه

پس از تنظیم دقیق شکواییه، باید آن را به صورت رسمی ثبت کرد:

تنظیم شکواییه: متن شکواییه را به صورت فایل Word آماده کنید.
مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با در دست داشتن فایل شکواییه، اصل و کپی مدارک هویتی و منضمات، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نمایید.
تکمیل فرم ها و اسکن مدارک: کارشناسان دفتر، فرم های مربوطه را تکمیل و مدارک شما را اسکن و پیوست پرونده الکترونیک می کنند.
پرداخت هزینه دادرسی: هزینه های قانونی دادرسی باید از طریق دستگاه های کارت خوان موجود در دفاتر خدمات قضایی پرداخت شود.
ارسال به دادسرا: پس از انجام مراحل فوق، شکواییه از طریق سامانه عدل ایران به دادسرای صالح ارسال می گردد و فرآیند رسیدگی آغاز می شود.

نمونه شکواییه خیانت در امانت (با جزئیات و سناریوهای متنوع)

برای آشنایی بیشتر و کمک به تنظیم شکواییه خیانت در امانت، در این بخش چند نمونه با سناریوهای رایج و با جزئیات حقوقی دقیق ارائه می شود. توجه داشته باشید که این نمونه ها صرفاً الگو هستند و هر شکواییه باید بر اساس واقعیات و مستندات خاص هر پرونده، شخصی سازی شود.

نمونه شکواییه خیانت در امانت چک ضمانت

شاکی: [نام و نام خانوادگی شاکی]، فرزند [نام پدر]، کد ملی [کد ملی شاکی]، آدرس [آدرس دقیق پستی]، شماره تماس [شماره تماس]

مشتکی عنه: [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه]، فرزند [نام پدر]، کد ملی [کد ملی مشتکی عنه]، آدرس [آدرس دقیق پستی]، شماره تماس [شماره تماس]

موضوع شکایت: تقاضای رسیدگی و صدور حکم مجازات خیانت در امانت (چک ضمانت)

تاریخ و محل وقوع جرم: [تاریخ دقیق وقوع خیانت] در [شهر و آدرس تقریبی]

دلایل و منضمات:

کپی برابر اصل قرارداد [عنوان قرارداد، مثلاً مشارکت، همکاری] مورخ [تاریخ قرارداد]
تصویر چک ضمانت به شماره [شماره چک]، مورخ [تاریخ چک]، به مبلغ [مبلغ چک]
کپی برابر اصل اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال]
شهادت شهود (در صورت وجود)

شرح شکایت:

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی]، در تاریخ [تاریخ سپردن چک]، یک فقره چک ضمانت به شماره [شماره چک] به مبلغ [مبلغ چک] عهده بانک [نام بانک] را بابت [توضیح دقیق علت سپردن چک، مثلاً تضمین حسن انجام کار در یک قرارداد مشارکت] به آقای/خانم [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه] به عنوان امانت سپرده ام. بر اساس مفاد قرارداد [ذکر نام قرارداد، مثلاً قرارداد مشارکت] مورخ [تاریخ قرارداد] (تصویر پیوست)، مقرر گردیده بود که چک مذکور صرفاً در صورت [شرط استفاده از چک، مثلاً عدم انجام تعهدات مشخص] قابل وصول باشد و در غیر این صورت، پس از انقضای مدت قرارداد یا انجام تعهدات، مسترد گردد.

متأسفانه، با وجود اینکه اینجانب تمامی تعهدات قراردادی خود را به طور کامل ایفا نموده ام و هیچ گونه تخلفی صورت نگرفته است، مشتکی عنه برخلاف توافقات قبلی و به ضرر اینجانب، در تاریخ [تاریخ وصول یا اقدام برای وصول] اقدام به [عمل انجام شده، مثلاً وصول چک از بانک یا برگشت زدن آن] نموده و از استرداد چک یا وجه آن خودداری کرده است. لازم به ذکر است که اینجانب طی اظهارنامه قضایی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال اظهارنامه]، به صورت رسمی از ایشان تقاضای استرداد چک را نموده ام، اما نامبرده از انجام این امر امتناع ورزیده اند که این موضوع دال بر سوءنیت ایشان در تصاحب مال اینجانب است.

لذا با عنایت به مراتب فوق و با توجه به اینکه عمل مشتکی عنه مصداق بارز بزه خیانت در امانت موضوع ماده 674 قانون مجازات اسلامی می باشد، از آن مقام محترم تقاضای رسیدگی، تعقیب کیفری و صدور حکم مجازات قانونی در خصوص مشتکی عنه مورد استدعاست.

نمونه شکواییه خیانت در امانت خودرو

موضوع شکایت: تقاضای رسیدگی و صدور حکم مجازات خیانت در امانت (خودرو)

تاریخ و محل وقوع جرم: [تاریخ دقیق وقوع خیانت] در [شهر و آدرس تقریبی]

دلایل و منضمات:

کپی برابر اصل سند مالکیت خودرو (برگ سبز) و کارت خودرو
کپی برابر اصل مبایعه نامه یا قرارداد اجاره (در صورت وجود)
کپی برابر اصل اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال]
شهادت شهود (در صورت وجود)
تصاویر پیامک ها یا چت های مربوطه

شرح شکایت:

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار می رساند اینجانب مالک یک دستگاه خودروی سواری [نام خودرو، مثلاً پژو پارس] مدل [سال ساخت] به شماره پلاک انتظامی [شماره پلاک] و شماره شاسی [شماره شاسی] می باشم. در تاریخ [تاریخ سپردن خودرو]، به دلیل [علت سپردن، مثلاً سفر کاری یا نیاز به فروش خودرو]، خودروی فوق الذکر را به عنوان امانت به آقای/خانم [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه] سپرده و مقرر گردید که ایشان پس از بازگشت اینجانب از سفر / یا پس از اتمام مدت [مثلاً سه روز برای تست مشتری]، خودرو را به اینجانب مسترد نمایند. این امر مورد توافق طرفین قرار گرفت و [در صورت وجود شاهد، ذکر کنید مثلاً در حضور آقای/خانم (نام شاهد) این توافق حاصل گردید.]

متأسفانه، پس از انقضای مدت مقرر و مراجعات مکرر اینجانب، مشتکی عنه از استرداد خودروی امانی امتناع ورزیده و هر بار به بهانه های واهی از تحویل آن خودداری می نماید. اینجانب در تاریخ [تاریخ ارسال اظهارنامه] طی اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] (تصویر پیوست) به صورت رسمی از ایشان درخواست استرداد خودرو را نموده ام، لیکن تاکنون هیچ پاسخی دریافت نکرده ام و خودرو همچنان در تصرف نامبرده می باشد.

با توجه به اینکه مشتکی عنه با تصاحب و عدم استرداد خودروی اینجانب، به ضرر مالک عمل نموده و این اقدام مصداق بارز خیانت در امانت می باشد، مستنداً به ماده 674 قانون مجازات اسلامی، تقاضای تعقیب و مجازات مشتکی عنه مورد استدعاست.

نمونه شکواییه خیانت در امانت وجه نقد

موضوع شکایت: تقاضای رسیدگی و صدور حکم مجازات خیانت در امانت (وجه نقد)

تاریخ و محل وقوع جرم: [تاریخ دقیق وقوع خیانت] در [شهر و آدرس تقریبی]

دلایل و منضمات:

رسید کتبی یا بانکی دال بر واریز وجه (در صورت وجود)
کپی برابر اصل اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال]
شهادت شهود (در صورت وجود)
تصاویر پیامک ها یا چت های مربوطه

شرح شکایت:

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار می رساند اینجانب در تاریخ [تاریخ سپردن وجه] مبلغ [مبلغ وجه نقد] ریال وجه نقد را به دلیل [علت سپردن وجه، مثلاً نیاز به پرداخت هزینه درمان بیمار، یا خرید کالای خاص] به آقای/خانم [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه] به عنوان امانت سپردم تا ایشان وجه مذکور را صرف [مصرف معین، مثلاً هزینه های درمانی یا خرید آن کالا] نموده یا در صورت عدم امکان، آن را به اینجانب مسترد نمایند. این امر با [توضیح چگونگی سپردن، مثلاً به صورت دستی با حضور شاهد یا واریز به حساب بانکی] صورت گرفت و [در صورت وجود رسید، ذکر کنید مثلاً رسید کتبی دریافت گردید که تصویر آن پیوست است].

متأسفانه، پس از گذشت مدت مقرر و مراجعات و تماس های مکرر، مشتکی عنه نه تنها وجه مذکور را به مصرف تعیین شده نرسانده، بلکه از استرداد آن نیز خودداری می ورزد. اینجانب در تاریخ [تاریخ ارسال اظهارنامه] طی اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] (تصویر پیوست) به صورت رسمی از ایشان تقاضای بازپرداخت وجه امانی را نموده ام، اما تاکنون هیچ اقدام مثبتی از سوی نامبرده صورت نگرفته است. ایشان با تصاحب و عدم استرداد وجه، به ضرر اینجانب عمل نموده که این امر مصداق بارز خیانت در امانت است.

لذا با عنایت به مراتب فوق و مستنداً به ماده 674 قانون مجازات اسلامی، تقاضای تعقیب و مجازات مشتکی عنه مورد استدعاست.

نمونه شکواییه خیانت در امانت اسناد و مدارک هویتی

موضوع شکایت: تقاضای رسیدگی و صدور حکم مجازات خیانت در امانت (اسناد و مدارک هویتی)

تاریخ و محل وقوع جرم: [تاریخ دقیق وقوع خیانت] در [شهر و آدرس تقریبی]

دلایل و منضمات:

کپی برابر اصل مدارک هویتی مربوطه (شناسنامه، کارت ملی، گذرنامه)
کپی برابر اصل رسید یا تفاهم نامه کتبی دال بر سپردن مدارک
کپی برابر اصل اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال]
شهادت شهود (در صورت وجود)
سایر قرائن و امارات دال بر سوءاستفاده از مدارک (در صورت وجود)

شرح شکایت:

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار می رساند اینجانب در تاریخ [تاریخ سپردن مدارک]، مدارک هویتی خود شامل [ذکر دقیق مدارک، مثلاً شناسنامه به شماره (شماره شناسنامه)، کارت ملی به شماره (کد ملی) و گذرنامه به شماره (شماره گذرنامه)] را به دلیل [علت سپردن، مثلاً نیاز به انجام امور اداری خاص یا جهت اخذ ویزا] به آقای/خانم [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه] به عنوان امانت سپردم تا پس از اتمام امور مربوطه یا در پایان مدت [مثلاً یک هفته]، مدارک فوق را به اینجانب مسترد نمایند. این امر [توضیح چگونگی سپردن، مثلاً با تنظیم یک رسید یا تفاهم نامه کتبی که تصویر آن پیوست است] صورت گرفت.

متأسفانه، پس از انقضای مدت مقرر و مراجعات مکرر، مشتکی عنه نه تنها مدارک هویتی اینجانب را مسترد نکرده، بلکه از تحویل آن خودداری می نماید. حتی اینجانب مطلع شده ام که نامبرده قصد [ذکر سوءاستفاده احتمالی، مثلاً افتتاح حساب بانکی به نام اینجانب یا انجام معاملات غیرمجاز] را با این مدارک دارد که این امر موجبات ضرر و زیان جبران ناپذیری برای اینجانب فراهم خواهد آورد. اینجانب در تاریخ [تاریخ ارسال اظهارنامه] طی اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] (تصویر پیوست) به صورت رسمی از ایشان تقاضای استرداد مدارک را نموده ام، اما ایشان هیچ اقدامی در این خصوص انجام نداده اند.

با توجه به اینکه مدارک هویتی، اگرچه سند تحصیل مال محسوب نمی شوند، اما سوءاستفاده از آن ها می تواند منجر به ضررهای جدی برای دارنده گردد و این موضوع بر اساس نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه نیز مصداق خیانت در امانت تلقی می شود، مستنداً به ماده 674 قانون مجازات اسلامی، تقاضای تعقیب و مجازات مشتکی عنه مورد استدعاست.

نکات مهم در استفاده از نمونه شکواییه ها:

هر پرونده خیانت در امانت دارای ویژگی های خاص خود است. لذا، استفاده از نمونه ها باید با دقت و با انطباق کامل با واقعیات پرونده شما صورت گیرد. مشورت با یک وکیل متخصص در تنظیم شکواییه و پیگیری پرونده، می تواند به شما در احقاق حقوق و تسریع روند دادرسی کمک شایانی نماید.

سوالات متداول

در ادامه به برخی از پرسش های پرتکرار پیرامون جرم خیانت در امانت و نحوه طرح شکایت، با استناد به آرای حقوقی و نظریات مشورتی، پاسخ داده می شود.

آیا شاکی خیانت در امانت، فقط می تواند مالک باشد یا متصرف قانونی را نیز شامل می شود؟

اولاً، با عنایت به صراحت عبارت به ضرر مالکین یا متصرفین آن ها مذکور در ماده 674 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1375 و لحاظ ماده 10 قانون آیین دادرسی کیفری، در جرم خیانت در امانت هر یک از «مالک» یا «متصرف قانونی» می تواند شاکی خصوصی باشد. بنابراین، فردی که به صورت قانونی مالی را در تصرف دارد، حتی اگر مالک آن نباشد، می تواند در صورت خیانت امین، شکایت خود را مطرح کند.

آیا می توان علیه مالک، شکایت خیانت در امانت طرح کرد؟

خیر، علی الاصول کسی می تواند مالی را به امانت بسپارد که حسب مورد نسبت به عین یا منافع آن مال حقی قانونی داشته باشد و یا از طرف مالک آن چنین اختیاری را داشته باشد. اخذ مال توسط مالک از امین و عدم استرداد آن به وی (حتی اگر مالک متعهد شده باشد که آن را به امین مسترد کند)، موجب تحقق بزه خیانت در امانت نیست. زیرا خیانت در امانت به معنی سوءاستفاده از مالی است که به دیگری تعلق دارد و مالک، نمی تواند به مال خود خیانت کند.

آیا اسناد هویتی موضوع خیانت در امانت قرار می گیرند؟

بله. با توجه به اطلاق ماده 674 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375، اسناد هویت یا مالکیت (مانند شناسنامه، کارت ملی، گذرنامه، سند ملک) در صورتی که به صورت امانت در ید امین قرار گرفته باشد و وی پس از امتناع از استرداد آن ها به دارنده اسناد یادشده، به ضرر او استعمال یا تلف یا تصاحب نماید، موضوع می تواند مشمول ماده موصوف شود. صرف این که امکان دریافت اسناد مذکور به صورت المثنی وجود داشته باشد، مانع تحقق بزه خیانت در امانت نمی گردد؛ زیرا می توان از اسناد مذکور نیز به ضرر دارنده آن ها (که مهمترین رکن تشکیل دهنده بزه یادشده است) استفاده کرد.

قیمت گذاری مال تلف شده در خیانت در امانت چگونه است؟

هرگاه به موجب دادخواست قیمت مال موضوع خیانت در امانت مطالبه شده باشد و دادگاه وفق ماده 19 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، میزان را تعیین و به پرداخت آن حکم داده باشد، اجرای احکام با تکلیف دیگری مواجه نیست. تبصره ماده 19 قانون آیین دادرسی کیفری مربوط به جایی است که حکم به پرداخت قیمت مال صادر شود که در این صورت قیمت زمان اجرای حکم، ملاک است؛ اما اگر دادگاه رأی به رد وجه یا مال صادر کند، از این تبصره خروج موضوعی دارد. در دعاوی حقوقی در فرض صدور حکم به استرداد عین و تلف یا عدم دسترسی به آن حین اجرا وفق ماده 46 قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356، در صورت عدم تراضی طرفین، با ارجاع به کارشناس قیمت روز اجرای حکم در ذمه محکوم علیه قرار می گیرد.

آیا خیانت در امانت جرم قابل گذشت است؟

خیر، خیانت در امانت از جمله جرایم غیرقابل گذشت محسوب می شود. همانطور که در رأی وحدت رویه شماره 591 مورخ 1373/01/16 هیأت عمومی دیوان عالی کشور ذکر شد، این جرم علاوه بر جنبه خصوصی (حق الناس)، واجد حیثیت عمومی از لحاظ امنیت اقتصادی و ارتباط با نظم عمومی و امنیت جامعه است. لذا گذشت شاکی خصوصی نمی تواند از موجبات عدم تعقیب کیفری و موقوف ماندن مجازات متهم گردد و مجازات تعزیری درباره مرتکب باید اعمال شود، هرچند که گذشت شاکی ممکن است در میزان مجازات تعیین شده (تخفیف) مؤثر باشد.

نتیجه گیری

جرم خیانت در امانت به دلیل خدشه دار کردن اعتماد و وارد آوردن زیان های مالی و معنوی، از اهمیت حقوقی و اجتماعی بالایی برخوردار است. شناخت دقیق ارکان این جرم، مجازات های قانونی آن و نحوه صحیح تنظیم شکواییه خیانت در امانت، برای احقاق حقوق افراد متضرر حیاتی است. این مقاله سعی بر آن داشت تا با ارائه توضیحات جامع و نمونه های کاربردی، راهنمای کاملی برای تمامی اشخاص درگیر با این مسئله فراهم آورد. با این حال، با توجه به پیچیدگی ها و ظرافت های خاص هر پرونده حقوقی، توصیه اکید می شود که پیش از هرگونه اقدام، از مشاوره با وکلای متخصص در این زمینه بهره مند شوید تا از تمامی حقوق خود دفاع کرده و بهترین نتیجه را حاصل نمایید.