شرایط و نحوه درخواست پابند الکترونیکی چیست؟
با رشد فراوان استفاده از جی پی اس ها برای حفظ امنیت و ردیابی اتومبیل، افراد و اشیا ارزشمند، نیروی انتظامی هم با وضع قوانین تازه به فکر استفاده از ردیاب در محیط زندان ها و حتی خارج از این فضا افتاده است. پابند الکترونیک مجرمین از جمله دستگاه های به خصوصی است که در سراسر دنیا برای کنترل و ردیابی مجرمین و زندانیان استفاده می شود. قطعا همه محکومین به حبس نمی توانند با استفاده از این پابندها در محیطی خارج از زندان به سر ببرند چرا که نوعی آزادی قلمداد می شود. و نباید شامل حال کسانی شود که جرائم بسیار سنگین را مرتکب شده اند یا برای جامعه به شدت خطرناک می باشند.
ماده ۶۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و مواد ۵۵۳ و ۵۵۴ قانون آیین دادرسی کیفری، بصورت قوانین عادی به مراقبت الکترونیکی و پابند الکترونیکی زندانیان اشاره دارد. در راستای اجرای این قوانین آیین‌نامه اجرایی مراقبت الکترونیکی زندانیان بعد از مطالعات متعدد تطبیقی در حقوق کشور‌های دیگر انجام و پیش‌نویس آن تهیه و بعد از طی مراحلی در معاونت حقوقی و معاونت اول قوه قضاییه به محضر ریاست قوه قضاییه تقدیم و توسط کارشناسان آن حوزه مورد بررسی و مداقه قرار گرفت؛ با توجه به خصوصیت این آیین‌نامه به لحاظ نو بودن آن در کشور، رئیس قوه قضاییه دستور دادند که در ابتدای امر این آیین‌نامه به صورت آزمایشی اجرا شود.
پابند الکترونیکی برای چه جرائمی تعریف میشود؟
طرح نظارت الکترونیکی نخست در قانون مجازات اسلامی مصوب ۹۲ مورد پیش بینی قرار گرفت، به موجب ماده ۶۲ قانون مذکور در جرائم تعزیری از درجه پنج تا درجه هشت، دادگاه میتواند در صورت وجود شرایط مقرر در تعویق مراقبتی، محکوم به حبس را با رضایت وی در محدوده مکانی مشخص تحت نظارت سامانه الکترونیکی قرار دهد، لذا کسانی که مشمول حبس تا ۵ سال هستند و یا جزای نقدی تا ۱۸ میلیون تومان دارند در صورت وجود سایر شرایط مشمول این سامانه قرار می‌گیرند.
ولیکن در سال ۹۹ با اجرا شدن طرح دوفوریتی کاهش و تعلیق مجازات که در تاریخ ۱۱/۴/۹۹ اجرایی گردید جرایم درجه دو تا درجه چهار تعزیری هم مشمول این طرح میشوند با این تفاسیر که باید یک چهارم از مدت زمان حبس خود را کشیده باشند تا بتوانند از این طرح استفاده کنند ولی از درجه پنج تا هشت نیاز به سپری شدن این مدت نمیباشد و متهم میتواند از همان اول شروع محکومیت و حتی قبل از آن درخواست بدهد.
پابند الکترونیک چیست؟
پابند الکترونیکی نوعی جی پی اس است که اگر فرد زندانی آن را تغییر دهد. یا آن را دستکاری کند، فورا مشخص شده و به او هشدار داده می شود. زیرا بوسیله مانیتورینگ کنترل می گردد. بنابراین زندانی باید از یک منطقه مشخص خارج نشود. چرا که سریعا به مقامات کنترل کننده اطلاع داده می شود. این مسئله سریعا به قاضی رسیدگی کننده به پرونده، اعلام می شود تا تصمیم مقتضی را اخذ نماید. فردی که متقاضی استفاده از پابند الکترونیکی است باید تقاضای خود را در فرم های مخصوصی بیان دارد و محدوده فعالیت خود را در خارج از زندان تعیین نماید.
این مهم باعث می گردد تا برای گذران زندگی و امرار معاش خود دچار مشکل نگردد. درخواست و تقاضانامه محکوم علیه در ابتدا به مقامات زندان داده می شود. در صورت موافقت مقامات زندان، درخواست به قاضی اجرای احکام ارسال می شود. قاضی اجرای احکام نیز جهت اخذ تصمیم مقتضی، پرونده را نزد قاضی صادرکننده رای قطعی ارسال می کند. تا او پس از بررسی همه ضوابط و مقررات موجود و همچنین توجه به وضعیت زندانی، تصمیم گیری نماید.
طرح پابندالکترونیکی در مورد جرایمی که در خود قانون مجازات تا ۵ سال حبس برای آن تعیین شده است اعمال میشود و ماده ۶۲ قانون مجازات اسلامی و ماده ۵۵۳ قانون آیین دادرسی کیفری ناظر بر این موضوع است.
در ماده ۴۰ قانون مجازات اسلامی شرایط تعویق مراقبت تصریح شده است و وجود این شرایط ضروری است. اول اینکه جهات تخفیف وجود داشته باشد که به این موضوع در ماده ۳۸ اشاره شده است و در مواردی است که متهم اظهار ندامت کند و یا در کشف جرم و شرکای جرم همکاری لازم داشته باشد و یا سابقه کیفری نداشته باشد.
همچنین در قانون اشاره شده که جبران ضرر و زیان و یا برقراری ترتیبات جبران لحاظ شود، یعنی رضایت شاکی جلب شود و یا اگر رضایت گرفته نشده است ترتیبات جبران تعیین شود؛ به عنوان مثال، در حکم اعسار، در مواردی که حکم به تقسیط محکوم‌به صادر میشود و بند پ. ماده ۴۰ محرز میشود، همچنین فقدان سابقه کیفری موثر نیز از دیگر شرایطی است که در اعمال طرح مراقبت الکترونیکی مورد اهمیت است.
مراحل گرفتن پابند الکترونیک
الف- اخذ وثیقه جهت جبران خسارت وارده به تجهیزات (دستبند یا پابند الکترونیکی ) و اجرای تعهدات مربوط؛
ب- ارائه آموزشهای لازم به متهم یا محکوم علیه و اخذ تعهد مبنی بر رعایت ضوابط مربوط؛
پ- نصب و راه اندازی تجهیزات؛
ت- دریافت هزینه استفاده از تجهیزات از فرد تحت مراقبت مطابق تعرفه، هر ماه یا در صورت تمایل وی به صورت یکجا.
نحوه عملکرد ردیاب زندانیان چگونه است؟
ردیاب زندانیان طوری طراحی شده که با استفاده از جی پی اس تعبیه شده درون دستگاه، به صورت لحظه‌ای از موقعیت زندانی آگاه است. سپس اطلاعات موقعیتی به دست آورده را برای مانیتورینگ زندان ارسال می‌کند. به این ترتیب ماموران امنیتی زندان، از محدوده تردد زندانیان مطلع بوده و در صورت خروج آن‌ها از محدوده مجاز، آلارم هشداردهنده‌ای از سیستم مربوطه دریافت می‌کنند.
آیا ردیاب زندانیان دارای باتری است؟
ردیاب زندانیان دستگاهی است که باید به صورت مداوم همراه فرد باشد. بنابراین لازم باتری به کار رفته درون آن به نوعی باشد که تا مدت زمان طولانی شارژ را نگهداری کند. امروزه ردیاب ساخته شده برای زندانیان قادر است پس از ۷۲ ساعت شارژ، تا یک‌سال شارژ باتری خود را نگه دارد. با این حال زندانیان دارای پابند الکترونیکی موظف هستند، در دوره‌های زمانی مشخص به زندان مراجعه کنند تا شارژ باتری ردیاب آن‌ها بررسی شود. درخواست پابند الکترونیکی چند روز طول میکشد محدوده عملکرد ردیاب زندانیان بر اساس درخواست زندانی و تایید دادگاه مشخص میشود. در واقع در این فرآیند، زندانی محدوده‌های تردد روزانه خود را از قبیل محل کار، محل زندگی و … را به اطلاع دادگاه می‌رساند. سپس با تایید دادگاه، محدوده مورد نظر مشخص شده و عبور از آن برای زندانی غیرمجاز است.