حل چالش بنزین با توسعه صنعت CNG
به گزارش خبرنگار نفت خبرگزاری کردوار نیوز، اول‌باردر دهه 80 بود که توسعه‌ی صنعت سی‌ان‌جی در ایران، در دستور کار قرار گرفت. سی‌ان‌جی سوختی است که به‌عنوان جایگزینی برای بنزین، گازوئیل و ال‌پی‌جی به‌کار می‌رود و نسبت به هر سه این‌ها، آلودگی کمتری ایجاد می‌کند. سی‌ان‌جی با فشرده‌سازی گاز طبیعی به‌صورت خام ایجاد می‌شود به گونه‌ای که حجمی که اشغال می‌کند کمتر از یک درصد حجمی است که گاز طبیعی در شرایط عادی اشغال می‌کند.
باتوجه به مزایایی همچون آلایندگی کمتر و قیمت مناسب‌تر، خودرهای گازسوز در جهان، همواره با استقبال مواجه شده‌اند و دولت‌ها، به دلیل بی‌ثباتی قیمت بنزین، تلاش کرده‌اند مردم را به استفاده از خودروهای دوگانه‌سوز و مصرف سی.ان.جی تشویق کنند.
تنوع بخشی به سبد سوخت مصرفی، یکی از راه‌های تأمین امنیت عرضه سوخت خودروهاست که اتکا به سوختی خاص در بخش حمل ونقل را از بین میبرد و کشورها تلاش می‌کنند سبد سوخت مطمئنی برای خود تعریف کنند.
عقب ماندگی صنعت سی.ان.جی در ایران
آلایندگی کمتر و قیمت مناسب، از مزایای سی‌ان‌جی نسبت به بنزین است آن هم در کشوری مانند ایران که دارای دومین ذخایر گاز در جهان است.
شورای عالی انرژی در سند «تأمین انرژی بخش حمل ونقل کشور تا افق »۱۴۲۰مصوب 1399 به تمرکز سیاست‌های دولت بر توسعه گاز طبیعی فشرده تأکید کرده است. در این سند پیش‌بینی شده تا سال ۱۴۲۰مصرف سی.ان.جی از حدود ۲۱میلیون مترمکعب در
روز به ۵۳/۲میلیون مترمکعب در روز برسد. اما سوال اینجاست که با وجود داشتن بزرگترین ذخایر گازی در کشور، این اتفاق تاکنون رخ داده است یا خیر؟
استفاده‌ی بهینه‌ی ایران از منابع انرژی خود، در مقایسه با سایر کشورها، همواره با چالش‌های بزرگی روبرو بوده که عموماً ناشی از سوء مدیریت هستند. صنعت سی.ان.جی نیز یکی از نمونه‌های بارز آن است؛ در حالی که سایر کشورها، روز به روز در حال گسترش این صنعت هستند، ایران بسیار عقب‌تر از آن‌ها ایستاده است.
اگرچه در دهه‌ی هشتاد، خودروهای دوگانه‌سوز با استقبال روبرو شدند اما به تدریج و به دلیل سیاست‌های معیوبی که پیش گرفته شد، به تدریج رو به کاهش رفت. کاهش فاصله قیمتی سی.ان.جس و بنزین، عدم افزایش قیمت خودرو گازسوز متناسب با هزینه تولید خودرو و همچنین افزایش ناکافی نرخ کارمزد جایگاه‌های سی.ان.جی متناسب با هزینه‌ها (ازجمله قیمت زمین) سبب ایجاد چرخه معیوب اقتصادی در صنعت سی.ان.جی شده است.
چرخه معیوب اقتصادی این صنعت به همراه ناهماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی مرتبط،از جمله مهمترین عوامل در توقف توسعه این صنعت بوده است. مجموع عوامل ذکر شده، منجر به تعداد کم جایگاه‌ها به نسبت خودروهای گازسوز، عدم تناسب پراکندگی جایگاه‌ها با نقاط تمرکز تقاضا، تولید پایین خودروهای پایه گازسوز و کاهش صرفه اقتصادی مصرف سی.ان.جی نسبت به بنزین شده است.
چرا مصرف‌کنندگان بی‌انگیزه شدند؟
توسعه‌ی صنعت سی.ان.جی تنها در مقاطعی که کشور در زمینه‌ی تأمین بنزین با چالش مواجه بوده (به دلیل کاهش تأمین امنیت عرضه سوخت) یا قیمت آن به طور جهشی افزایش یافته باشد (به دلیل صرفه اقتصادی بالای مصرف سی.ان.جی) آن‌هم به صورت محدود، مورد توجه قرار گرفته است.
مسأله‌ی اصلی عدم توجه و تمرکز بر روی سی.ان.جی از سوی دولت‌هاست. به نظر می‌رسد در طی این سال‌ها، دولت‌ها نتوانسته‌اند اهمیت استفاده از سی.ان.جی را درک کنند.
راه‌اندازی سامانه‌ی هوشمند سوخت و لزوم استفاده از کارت سوخت و سهمیه‌بندی آن در سال 1386 و همچنین اختلاف قیمت بارز بنزین و سی.ان.جی، از جمله دلایل استقبال مردم از سی.ان.جی بود که چندان دوامی نیافت.
اگرچه نتیجه‌ی هدفمندی یارانه‌ها، کاهش مصرف بنزین بود و باعث شد که واردات بنزین نیز کاهش پیدا کند اما در ادامه سیاست ناکارآمد قیمت‌گذاری نسبی بنزین و سی.ان.جی تا سال 1398، موجب کاهش فاصله قیمتی بنزین و گاز فشرده شد. در این شرایط بود که دیگر استفاده از سی.ان.جی همانند گذشته، صرفه‌ی اقتصادی نداشت.
در آن سال‌ها قیمت سی.ان.جی حدود ۴۰درصد قیمت بنزین آزاد کشور بود که با سهمیه‌بندی بنزین طی سال‌های 1389 تا 1393 نسبت قیمت سی.ان.جی به قیمت بنزین سهمیه‌ای، به حدود 75 درصد رسیده بود که این فاصله‌ی قیمتی سبب شد که استفاده از سی.ان.جی همچون گذشته برای مصرف‌کننده مطلوب نباشد. در واقع این سیاست ناکارآمد در تخصیص سهمیه بنزین خودروها و شرایط اقتصادی موجب شد تا فاصله‌ی قیمت سی.ان.جی و بنزین بسیار کم و مصرف‌کننده نسبت به استفاده از سی.ان.جی، بسیار بی‌انگیزه شود.
چه باید کرد؟
در حال حاضر که بنزین، یکی از کلیدی‌ترین چالش‌های ایران است و هر روز اخبار ضدونقیضی از بالا رفتن قیمت یا واردات آن به گوش می‌رسد، دولت‌ها باید برای سبد انرژی، به فکر چاره باشند چرا که با شرایط پیش‌رو بعید نیست که ایران در آینده‌ای بسیار نزدیک، به یکی از بزرگترین صادرکنندگان بنزین بدل شود.
سی.ان.جی ظرفیتی است که در طول سالیان گذشته باید از آن استفاده می‌شد اما با سیاست‌های غلط، عدم برنامه‌ریزی و سوء مدیریت، به محاق رانده شد. حال وقت آن رسیده است که ایران از ذخایر عظیم گاز خود در راستای کاهش آلایندگی و عدم تبدیل شدن به واردکننده‌ی بزرگ بنزین استفاده کند و با توسعه‌ی صنعت سی.ان.جی، در راستای مرتفع کردن یکی از بزرگترین چالش‌های کشور بکوشد.
انتهای پیام/