نگاهی به آیین و سنت قزوینی ها در چهارشنبه سوری

جشن چهارشنبه سوری یکی از آداب و رسوم قدیمی و پرنشاط مردم ایران است که قزوینی ها از آن به عنوان «کُله چهارشنبه» یاد می کنند. در جشن کله چهارشنبه برنامه ها و بازی های بسیار متنوعی انجام می شود که از جمله آن می توان به قاشق زنی بخت گشایی فالگوش نشینی کوزه شکستن و فال گرفتن اشاره کرد.

در گذشته قزوینی ها هنگام غروب خورشید سه بوته خار را در حیاط خانه یا در کوچه آتش می زدند و از روی آن با گفتن جمله «زردی من از تو سرخی تو از من» می پریدند. پس از خاموش شدن آتش یک نفر از اهالی خانه خاکستر آتش را جمع می کرد و به بیرون خانه می ریخت.

در مراسم دیگری از چهارشنبه سوری که بیشتر مربوط به مناطق طارم و الموت بود مردم به سمت کوه ها و دشت های اطراف شهر می رفتند و در کنار آتش شادمانی می کردند. همچنین مرسوم بود که در چهارشنبه سوری مادران با قیچی زدن چند تار مو از سر فرزندان خود و پرت کردن آن به آسمان به جهت رفع بلا برای فرزندشان در سال جدید طلب سلامتی کنند.

بعد از مراسم کله چهارشنبه نیز هر فردی هفت سنگریزه را برمی داشت و به پشت سر خود می انداخت. این کار به این منظور انجام می شد که موانع زندگی در پشت افراد قرار گیرد و در ادامه مسیر زندگی راه برایشان هموار باشد.

بیرون کردن جوانان دم بخت از خانه با جارو

یکی از رسم های ویژه و شیرینی که قزوینی ها دارند این است که بزرگ خانواده با جارو و خاک انداز پیش از اذان مغرب جوانان دم بخت به خصوص دختران را از خانه بیرون می کند و مجردها می بایست تا اندکی بعد از اذان بیرون خانه بمانند. این حرکت با این نیت انجام می شد که در سال جدید بخت این جوانان باز شود و به خانه بخت بروند.

غذاهای ویژه چهارشنبه سوری

غذای ویژه چهارشنبه سوری قزوینی ها رشته پلو با «شیش انداز» بوده است. شیش انداز خورشتی است که با رب ادویه پیاز سرخ کرده و تخم مرغ و بادمجان تهیه می شود.

همچنین رسم بود برخی مردم قزوین در این شب کله پاچه می خوردند و صبح روز بعد استخوان های کله پاچه را به مزارع می بردند و در باغ یا زمین خود می ریختند ریختن استخوان های کله پاچه برای آن بود که آفت از مزارع دور شود.

پختن آش شفابخش به نیت رفع بیماری از دیگر رسوم قزوینی ها در کله چهارشنبه بود. قزوینی ها برای پختن این آش هفت نوع سبزی و حبوبات را از هفت مکان مختلف تهیه می کردند. بعد از اینکه آش پخته شد آن را بین خانواده هایی که بیمار داشتند پخش می کردند تا بیماران در سال جدید شفا یابند.

قاشق زنی ویژه قزوینی ها

قاشق زنی رسم شیرین قزوینی ها در کله چهارشنبه است. قزوینی ها برای به جای آوردن این رسم زن و مرد کودک و نوجوان با یک قاشق و کاسه فلزی به سمت خانه هایی که حیاط هایشان رو به قبله بود می رفتند و پشت در می ایستادند و با قاشق بر ظرف هایشان می کوبیدند آنقدر این کار تکرار می شد تا صاحب خانه به جلوی در بیاید و به آن ها آجیل شیرینی و شکلات بدهد.

فال گوش ایستادن

شاید باورتان نشود اما یکی دیگر از رسم و رسوماتی که قزوینی ها خیلی به آن اعتقاد دارند فال گوش ایستادن است. بدین صورت که شخص به صحبت نخستین عابر گوش می داد و اگر در صحبت های او کلمات پول مال وصال عروسی سفر زیارت و کسب کار بود نشانه برآورده شدن آرزوها تعبیر و در غیر این صورت بدشانسی تلقی می شد.

بازی های پرتحرک و شاد

بازی هایی مانند «دم خروس لانه شیر بتراش و گلدسته» از جمله سرگرمی های پرتحرک و شاد چهارشنبه سوری در قزوین هستند. این بازی ها با ترانه های عامیانه همراه می شوند و فضای میدان و کوچه ها را پر از هیجان و شور می کنند. به عنوان مثال در بازی دم خروس لانه شیر کودکان و نوجوانان در حلقه ای قرار می گیرند آواز می خوانند و دست می زنند و بازی های مختلفی را انجام می دهند.

بتراش و گلدسته: بازی که با ترانه «کشتی کشتی بالابان راستا راستا خیابان ـ آتش آتش شعله کش ـ دشمن ما را بکش الو الو بسوزی یک دسته گل بسازی» همراه می شود و انرژی و نشاط را در میان مردم افزایش می دهد. این بازی ها نه تنها سرگرم کننده هستند بلکه روحیه همکاری و همبستگی را تقویت می کنند.

همچنین گفته می شود که قزوینی ها خرید آینه در شب چهارشنبه سوری را خوش یمن می دانند. شکستن تخم مرغ و کوزه نیز از رسم های مردم استان قزوین در ادوار گذشته بوده است.

به گزارش کردوار نیوز فراموش نکنیم که نیاکان ما در چهارشنبه سوری سنت هایی به جای می آوردند که هر یک از آنها طلب سلامتی رفع بلا و افزون شدن رزق و روزی بود. در هیچ یک از آداب و سنت چهارشنبه سوری ترقه و مواد منفجره جایی نداشته است و ما موظفیم آیین و سنت دیرینه کشورمان را همانطور که هست به نسل بعد منتقل کنیم.

انتهای پیام