نمونه ابلاغ اجراییه مهریه

ابلاغ اجراییه مهریه گامی حیاتی پس از صدور حکم قطعی است که به زوجه امکان مطالبه رسمی مهریه و آغاز فرآیند توقیف اموال زوج را می دهد.

پس از طی مراحل طولانی و اغلب طاقت فرسای دعاوی خانوادگی، زمانی که حکم قطعی دادگاه مبنی بر محکومیت زوج به پرداخت مهریه صادر می شود، بسیاری تصور می کنند که پرونده به پایان رسیده و حقوق مالی زوجه محقق شده است. با این حال، صدور حکم قطعی تنها یک مرحله از احقاق حق است و مرحله حساس و نهایی، اجرای آن حکم است. اینجاست که مفهوم اجراییه و به ویژه ابلاغ اجراییه اهمیت حیاتی پیدا می کند.

اجراییه در واقع دستور کتبی دادگاه به واحد اجرای احکام برای آغاز عملیات اجرایی جهت وصول محکوم به (در اینجا مهریه) است. ابلاغ این اجراییه به زوج نیز نقطه ی آغاز مهلت قانونی برای او جهت پرداخت مهریه یا معرفی اموال محسوب می شود. در غیاب ابلاغ صحیح و قانونی، حتی با وجود حکم قطعی، امکان آغاز عملیات اجرایی وجود نخواهد داشت. این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع و کاربردی، تمامی ابعاد مربوط به درخواست صدور، مراحل و چگونگی نمونه ابلاغ اجراییه مهریه را مورد بررسی قرار خواهد داد تا زوجه یا وکیل ایشان بتوانند با آگاهی و دقت بیشتری نسبت به پیگیری حقوق خود اقدام کنند.

درک مبانی: اجراییه مهریه و جایگاه ابلاغ در آن

در نظام حقوقی ایران، هر حکمی که از دادگاه صادر می شود، تا زمانی که قطعی نشده باشد، قابل اجرا نیست. اما حتی پس از قطعیت حکم نیز، اجرای آن به صورت خودکار و بدون درخواست صورت نمی گیرد. اینجاست که مفهومی به نام اجراییه وارد عمل می شود که به منزله پله ی نهایی برای تحقق حقوق محکوم له (زوجه در پرونده مهریه) است.

تعریف اجراییه و لزوم آن در وصول مهریه

اجراییه سندی رسمی و حقوقی است که توسط مرجع قضایی (دادگاه یا اجرای ثبت) صادر می شود و به موجب آن، از محکوم علیه (زوج) خواسته می شود تا مفاد حکم صادره را به مرحله اجرا درآورد. اجراییه در واقع دستور آغاز فرآیند عملیات اجرایی است. هدف از صدور اجراییه، تضمین حقوق محکوم له و تبدیل یک حکم قضایی (که صرفاً یک اعلامیه حقوقی است) به یک اقدام عملی و اجرایی است. بدون صدور اجراییه، واحد اجرای احکام دادگستری یا اجرای ثبت، مجاز به آغاز عملیات توقیف اموال یا سایر اقدامات اجرایی نخواهد بود. به عبارت دیگر، حکم قطعی تنها به شما حق مطالبه را می دهد، اما اجراییه این حق را به قابلیت اجرا و وصول تبدیل می کند.

بر اساس ماده ۲ قانون اجرای احکام مدنی، احکام دادگاه ها زمانی به موقع اجرا گذاشته می شود که به محکوم علیه یا وکیل یا قائم مقام قانونی او ابلاغ شده و محکوم له یا نماینده و یا قائم مقام قانونی او کتباً این تقاضا را از دادگاه بنماید. این ماده به وضوح لزوم درخواست کتبی و ابلاغ را جهت آغاز فرآیند اجرایی مشخص می کند.

مفهوم و اهمیت ابلاغ اجراییه مهریه

ابلاغ اجراییه مهریه به معنای رساندن رسمی و قانونی مفاد برگه اجراییه به اطلاع زوج (محکوم علیه) است. این گام از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است، زیرا آثار حقوقی متعددی بر آن مترتب است:

1. آغاز مهلت قانونی: از تاریخ ابلاغ صحیح اجراییه، یک مهلت ۱۰ روزه برای زوج آغاز می شود تا او نسبت به پرداخت مهریه اقدام کند یا اموالی برای توقیف و فروش معرفی نماید. عدم اقدام در این مهلت، زمینه را برای اقدامات قهری از سوی اجرای احکام فراهم می سازد.
2. حجیت و اعتبار: ابلاغ صحیح و قانونی، به زوج فرصت می دهد تا از حقوق خود آگاه شود و در صورت وجود دلایل قانونی، نسبت به اجراییه اعتراض کند. بدون ابلاغ، اجراییه فاقد وجاهت قانونی برای شروع عملیات اجرایی خواهد بود.
3. مبنای توقیف اموال: توقیف اموال زوج برای مهریه، تنها پس از انقضای مهلت ۱۰ روزه از تاریخ ابلاغ اجراییه میسر می شود.

ابلاغ می تواند به دو صورت کلی واقعی و قانونی انجام شود:

• ابلاغ واقعی: زمانی است که اوراق قضایی مستقیماً به شخص مخاطب (زوج) یا وکیل قانونی او تحویل داده شود و ایشان رسید دریافت را امضا کنند. این نوع ابلاغ از بالاترین اعتبار برخوردار است.
• ابلاغ قانونی: در مواردی صورت می گیرد که امکان ابلاغ واقعی وجود نداشته باشد، مانند ابلاغ به طریق سامانه ثنا، یا الصاق اوراق به محل اقامت زوج در صورت عدم حضور او، یا ابلاغ از طریق نشر آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار در صورت مجهول المکان بودن. هرچند ابلاغ قانونی اعتبار ابلاغ واقعی را دارد، اما در برخی موارد ممکن است چالش هایی را در پی داشته باشد.

درک صحیح از فرآیند ابلاغ و پیگیری دقیق آن، برای جلوگیری از اطاله دادرسی و اطمینان از صحت مراحل قانونی، ضروری است. به خصوص در عصر حاضر، استفاده از سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی) روند ابلاغ را تا حد زیادی تسهیل و تسریع کرده است، اما همچنان دقت در جزئیات آن حائز اهمیت است.

پیش نیازها: شرایط و مدارک صدور اجراییه مهریه

پیش از هر اقدامی برای درخواست صدور اجراییه مهریه، لازم است از فراهم بودن شرایط و مدارک مورد نیاز اطمینان حاصل شود. این پیش نیازها به دو دسته ماهوی و شکلی تقسیم می شوند که هر یک جایگاه خاص خود را در فرآیند اجرای حکم دارند.

شرایط ماهوی (اصولی) برای درخواست اجراییه

این شرایط به ماهیت حکم و قابلیت اجرای آن مربوط می شوند:

1. حکم قطعی مهریه: اصلی ترین شرط، این است که حکم صادره از دادگاه خانواده یا اجرای ثبت (در خصوص مهریه های ثبت شده در سند رسمی ازدواج) در خصوص مهریه، قطعیت یافته باشد. به این معنا که تمامی مراحل اعتراض، تجدیدنظر و فرجام خواهی (در صورت وجود) طی شده باشد و حکم قابلیت اجرایی پیدا کرده باشد. بدون قطعیت حکم، دادگاه اجراییه صادر نخواهد کرد.
2. درخواست کتبی: اجراییه به خودی خود صادر نمی شود. زوجه یا وکیل قانونی او باید به صورت کتبی تقاضای صدور اجراییه را به مرجع صالح (معمولاً دادگاه صادرکننده رأی بدوی) تقدیم کند. این درخواست اکنون از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به صورت سیستمی ثبت می شود.
3. معین بودن مهریه: موضوع حکم مهریه باید کاملاً معین و مشخص باشد. یعنی نوع مهریه (سکه، وجه نقد، ملک و غیره) و میزان دقیق آن (تعداد سکه، مبلغ وجه نقد، مشخصات ملک) بدون ابهام در دادنامه قید شده باشد. حکمی که موضوع آن مبهم و غیرمعین باشد، قابلیت اجرا ندارد، همانطور که ماده ۳ قانون اجرای احکام مدنی صراحتاً بیان می دارد.
4. قابلیت اجرا داشتن حکم: حکم باید جنبه اجرایی داشته باشد و صرفاً اعلامی نباشد. به عنوان مثال، اگر حکمی صرفاً اصالت یک سند را اعلام کرده باشد، نیازی به صدور اجراییه ندارد. اما حکمی که زوج را به پرداخت مبلغ یا تحویل مالی ملزم می کند، اجرایی است و مستلزم صدور اجراییه است (مطابق ماده ۴ قانون اجرای احکام مدنی).

مدارک ضروری برای ثبت درخواست صدور اجراییه

پس از اطمینان از وجود شرایط ماهوی، باید مدارک لازم را برای ثبت درخواست آماده کرد:

• تصویر مصدق (برابر با اصل) دادنامه قطعی مهریه: مهم ترین مدرک، همان رای قطعی دادگاه است که در آن زوج محکوم به پرداخت مهریه شده است. این رونوشت باید توسط دفتر دادگاه صادرکننده حکم یا دفاتر خدمات قضایی، برابر با اصل شده باشد.
• کپی شناسنامه و کارت ملی زوجه: برای احراز هویت درخواست کننده ضروری است.
• وکالت نامه وکیل (در صورت وجود): اگر زوجه از طریق وکیل اقدام می کند، ارائه وکالت نامه رسمی وکیل نیز الزامی است.
• فرم درخواست صدور اجراییه: این فرم معمولاً در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تکمیل و ثبت می شود. محتوای این فرم شامل مشخصات طرفین، مشخصات حکم و موضوع درخواست است.
• تصویر سند نکاحیه (اختیاری در این مرحله): اگرچه در مراحل اولیه دعوای مهریه ضروری است، اما در مرحله اجراییه، دادنامه قطعی اصلی ترین سند است. با این حال، داشتن کپی از آن ممکن است در برخی موارد مفید باشد.

تهیه دقیق و کامل تمامی مدارک پیش از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، به شدت توصیه می شود تا از تأخیر در روند اجراییه جلوگیری به عمل آید. هر نقص کوچکی می تواند موجب برگشت پرونده و طولانی شدن فرآیند شود.

توجه به این نکات، به زوجه کمک می کند تا با آمادگی کامل و بدون اتلاف وقت، فرآیند صدور و ابلاغ اجراییه مهریه را آغاز کند و به هدف نهایی، یعنی وصول مهریه نزدیک تر شود.

فرآیند گام به گام: درخواست، صدور و ابلاغ اجراییه مهریه

پس از قطعیت حکم مهریه و جمع آوری مدارک لازم، فرآیند اجراییه مهریه آغاز می شود. این فرآیند شامل چندین گام مشخص است که هر کدام باید با دقت و رعایت اصول قانونی انجام شوند.

گام اول: قطعیت حکم مهریه و تدارک مستندات

مبنای هر اجراییه ای، حکم قطعی دادگاه است. به همین دلیل، اولین قدم اطمینان از قطعیت حکم مهریه است. این قطعیت زمانی حاصل می شود که حکم صادره از دادگاه بدوی در مهلت های قانونی اعتراض (تجدیدنظر، فرجام خواهی) مورد اعتراض قرار نگرفته باشد یا در صورت اعتراض، رأی دادگاه تجدیدنظر یا فرجام صادر و قطعی شده باشد. پس از قطعیت حکم، لازم است زوجه یا وکیل ایشان، رونوشت مصدق (برابر با اصل) از دادنامه قطعی را از شعبه صادرکننده رأی تهیه کند. این رونوشت مصدق، اصلی ترین سند برای درخواست صدور اجراییه است.

گام دوم: تنظیم و ثبت درخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

در گذشته، درخواست صدور اجراییه مستقیماً به دادگاه ارائه می شد. اما در حال حاضر، تمامی درخواست های قضایی از جمله درخواست صدور اجراییه مهریه، باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شوند. مراحل این گام عبارتند از:

1. مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی: زوجه یا وکیل وی باید با در دست داشتن مدارک لازم به یکی از این دفاتر مراجعه کند.
2. تنظیم درخواست: مسئول دفتر خدمات قضایی، با کمک اطلاعات و مدارک ارائه شده، فرم درخواست صدور اجراییه را تکمیل می کند. در این مرحله، دقت در درج صحیح مشخصات طرفین، شماره و تاریخ دادنامه قطعی و میزان دقیق مهریه بسیار مهم است. هرگونه اشتباه می تواند باعث تأخیر در فرآیند شود.
3. پیوست مدارک: تصویر مصدق دادنامه قطعی و سایر مدارک هویتی، به صورت الکترونیکی به درخواست پیوست و ثبت سیستمی می شود.
4. پرداخت هزینه ها: هزینه های مربوط به ثبت درخواست و صدور اجراییه (که درصدی از محکوم به است) در این مرحله پرداخت می شود.

پس از ثبت، درخواست به شعبه صادرکننده رأی بدوی ارجاع داده می شود.

گام سوم: بررسی درخواست و صدور برگه اجراییه توسط دادگاه

شعبه دادگاهی که رأی بدوی مهریه را صادر کرده است، مسئول صدور اجراییه است (حتی اگر رأی در مرحله تجدیدنظر قطعی شده باشد). این شعبه پس از دریافت درخواست از دفتر خدمات قضایی، آن را بررسی می کند تا از صحت شرایط شکلی و ماهوی مطمئن شود. در صورت تأیید، برگه اجراییه توسط رئیس دادگاه و مدیر دفتر امضا و ممهور به مهر دادگاه می شود. مندرجات الزامی برگه اجراییه، طبق ماده ۶ قانون اجرای احکام مدنی شامل نام و نام خانوادگی و محل اقامت محکوم له و محکوم علیه، مشخصات حکم و موضوع آن، و این که پرداخت حق اجرا بر عهده محکوم علیه است. مدت زمان صدور اجراییه معمولاً بسته به حجم کاری شعبه، متفاوت است اما در صورت کامل بودن مدارک، ظرف چند روز کاری انجام می شود.

گام چهارم: ابلاغ اجراییه به زوج (محکوم علیه)

این گام، یکی از حساس ترین و مهم ترین بخش ها در فرآیند اجرای مهریه است. ابلاغ اجراییه به اطلاع زوج می رساند که حکم قطعی شده و او موظف به اجرای آن است. شیوه های ابلاغ به شرح زیر است:

1. ابلاغ از طریق سامانه ثنا: در حال حاضر، ارجح ترین و سریع ترین روش ابلاغ، استفاده از سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی (ثنا) است. اگر زوج در این سامانه ثبت نام کرده باشد، اجراییه به حساب کاربری او در ثنا ابلاغ می شود و تاریخ رؤیت ابلاغ توسط او، مبدأ محاسبه مهلت های قانونی خواهد بود.
2. ابلاغ توسط مأمور ابلاغ: در صورتی که زوج در سامانه ثنا ثبت نام نکرده باشد یا به هر دلیلی ابلاغ الکترونیکی ممکن نباشد، اجراییه به صورت فیزیکی توسط مأمور ابلاغ دادگستری به آدرس زوج (آخرین آدرسی که در پرونده قضایی اعلام شده است) ارسال و ابلاغ می شود. در این حالت نیز ممکن است ابلاغ واقعی (تحویل به شخص زوج) یا ابلاغ قانونی (تحویل به بستگان در محل سکونت یا الصاق به درب منزل) صورت گیرد.
3. ابلاغ از طریق آگهی: در موارد خاصی که زوج مجهول المکان باشد و هیچ آدرس مشخصی از او در دسترس نباشد، با اجازه دادگاه، مفاد اجراییه از طریق نشر آگهی در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار ابلاغ می شود. این روش معمولاً آخرین راهکار است و شرایط خاص خود را دارد که در ماده ۹ قانون اجرای احکام مدنی به آن اشاره شده است.

پیگیری ابلاغ و اطمینان از صحت و کامل بودن آن، برای زوجه یا وکیل بسیار مهم است. در صورت ابلاغ ناقص یا غیرصحیح، ممکن است زوج بتواند به آن اعتراض کند و فرآیند را طولانی تر سازد.

گام پنجم: مهلت ده روزه اجرای حکم

همانطور که پیش تر اشاره شد، از تاریخ ابلاغ صحیح اجراییه، زوج ۱۰ روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت مهریه اقدام کند. در این مهلت، زوج می تواند یا مبلغ مهریه را به صورت نقدی پرداخت کند، یا اموالی را برای توقیف و فروش جهت پرداخت مهریه معرفی نماید، یا درخواست اعسار از پرداخت مهریه را مطرح کند. عدم اقدام از سوی زوج در این مهلت، به زوجه امکان می دهد تا از واحد اجرای احکام دادگستری درخواست آغاز عملیات اجرایی و توقیف اموال زوج را بنماید.

گام ششم: آغاز عملیات اجرایی و پیگیری وصول مهریه

پس از انقضای مهلت ۱۰ روزه و عدم اقدام از سوی زوج، پرونده اجرایی به واحد اجرای احکام دادگستری ارجاع می شود. در این مرحله، زوجه می تواند:

• معرفی اموال: اموالی از زوج که از آن مطلع است (مانند حساب بانکی، پلاک خودرو، پلاک ثبتی ملک) را به اجرای احکام معرفی کرده و درخواست توقیف آن ها را بنماید.
• درخواست استعلام: می تواند از اجرای احکام درخواست کند تا نسبت به استعلام اموال زوج از مراجع ذیربط (مانند اداره ثبت اسناد، بانک مرکزی، راهور و غیره) اقدام شود.

نقش اجرای احکام در این مرحله، انجام مراحل قانونی توقیف، ارزیابی، و فروش اموال جهت وصول مهریه است. پیگیری مستمر وکیل یا زوجه در این مرحله، برای تسریع و اثربخشی عملیات اجرایی حائز اهمیت است.

نمونه درخواست صدور اجراییه مهریه (قابل تکمیل)

تنظیم صحیح درخواست صدور اجراییه برای مهریه بسیار مهم است تا فرآیند به سرعت و بدون نقص طی شود. در ادامه، یک نمونه ساختار کلی برای این درخواست ارائه شده که می توانید آن را با اطلاعات پرونده خود تکمیل کنید. این درخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه صالح ارسال می شود.

به: ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده/حقوقی شهرستان [نام شهرستان]

از: [نام و نام خانوادگی زوجه]

موضوع: درخواست صدور اجراییه مهریه

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی زوجه] فرزند [نام پدر زوجه] با کدملی [کدملی زوجه] به شماره [شماره تماس زوجه] و آدرس [آدرس دقیق زوجه]، در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده مهریه]، محکوم له دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه قطعی] صادره از شعبه [شماره شعبه صادرکننده دادنامه] دادگاه [نام دادگاه، مثلاً خانواده یا حقوقی] شهرستان [نام شهرستان دادگاه] به تاریخ [تاریخ صدور دادنامه قطعی] می باشم.

موضوع این دادنامه، محکومیت آقای/خانم [نام و نام خانوادگی زوج] فرزند [نام پدر زوج] با کدملی [کدملی زوج] و آدرس [آخرین آدرس زوج که در پرونده ابلاغ شده است] به پرداخت مهریه اینجانب، شامل [به طور دقیق نوع و میزان مهریه را ذکر کنید، مثلاً: ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی طرح جدید یا مبلغ ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان وجه نقد] می باشد.

با توجه به اینکه دادنامه مذکور قطعیت یافته و به محکوم علیه محترم نیز در تاریخ [تاریخ ابلاغ دادنامه قطعی به زوج] ابلاغ واقعی/قانونی گردیده و تاکنون نسبت به اجرای آن اقدامی به عمل نیامده است، و مستنداً به مواد ۱ و ۲ قانون اجرای احکام مدنی، تقاضای صدور برگ اجراییه و دستور آغاز عملیات اجرایی جهت وصول مهریه مورد حکم، مورد استدعاست.

پیشاپیش از بذل توجه و دستورات مقتضی حضرتعالی کمال تشکر را دارم.

با تشکر و احترام فراوان،

نام و نام خانوادگی زوجه/وکیل: [نام و نام خانوادگی]

تاریخ: [تاریخ تنظیم درخواست]

امضاء:

پیوست ها:

1. تصویر مصدق دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه].
2. تصویر کپی شناسنامه و کارت ملی زوجه.
3. تصویر کپی وکالت نامه (در صورت اقدام وکیل).
4. تصویر سند نکاحیه (در صورت لزوم).

بخش	توضیحات و نکات تکمیل
مخاطب	حتماً شماره شعبه و نام شهرستان دادگاهی که رأی بدوی را صادر کرده است، ذکر شود.
مشخصات خواهان (زوجه)	نام، نام خانوادگی، نام پدر، کدملی، آدرس و شماره تماس دقیق زوجه.
مشخصات خوانده (زوج)	نام، نام خانوادگی، نام پدر، کدملی و آخرین آدرس زوج که در پرونده ابلاغ شده است. دقت در این قسمت برای ابلاغ اجراییه حیاتی است.
موضوع درخواست	تقاضای صدور اجراییه نسبت به دادنامه قطعی شماره و تاریخ آن با موضوع مطالبه مهریه.
شرح درخواست	خلاصه ای از پرونده و قطعیت حکم مهریه، ذکر دقیق نوع و میزان مهریه (مثلاً: ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی طرح جدید یا مبلغ X ریال وجه نقد) و درخواست صدور اجراییه بر اساس ماده 2 قانون اجرای احکام مدنی. تاریخ ابلاغ دادنامه قطعی به زوج نیز باید ذکر شود.
پیوست ها	لیست دقیق تمامی مدارکی که همراه با درخواست ارائه می شوند (تصویر مصدق دادنامه قطعی، کپی شناسنامه و کارت ملی، وکالت نامه در صورت وجود).

نکات حقوقی کلیدی و ظرافت های اجراییه مهریه

پیچیدگی های حقوقی در پرونده های مهریه و به ویژه در مرحله اجرای حکم، نیازمند آگاهی دقیق از ظرافت ها و نکات کلیدی قانونی است. در این بخش، به برخی از مهم ترین جنبه های حقوقی که می تواند بر فرآیند اجراییه مهریه تأثیرگذار باشد، می پردازیم.

اجراییه از دادگاه یا اجرای ثبت: کدام مسیر بهتر است؟

مهریه به دو طریق قابل مطالبه است: از طریق دادگاه (در صورتی که مهریه صرفاً در سند ازدواج قید شده باشد یا سند ازدواج عادی باشد) و از طریق اجرای ثبت (در صورتی که مهریه در سند رسمی ازدواج ثبت شده و به منزله یک سند لازم الاجرا تلقی شود). تفاوت های کلیدی:

• اجرای ثبت: سریع تر است و نیاز به صدور حکم قضایی ندارد؛ مستقیماً با درخواست زوجه در دفتر اسناد رسمی (یا اجرای ثبت) آغاز می شود. هزینه آن معمولاً کمتر است.
• اجرای دادگاه: زمان برتر است و مستلزم طی مراحل دادرسی و صدور حکم قطعی است. در مواردی که مهریه عندالاستطاعه باشد یا نیاز به اثبات امری باشد، مسیر دادگاه الزامی است.

انتخاب مسیر به نوع مهریه، شرایط زوج و ترجیحات زوجه بستگی دارد. اما غالباً برای مهریه های عندالمطالبه که در سند رسمی ذکر شده اند، اجرای ثبت گزینه اولیه و سریع تری محسوب می شود. در صورت عدم وصول کامل از طریق اجرای ثبت، زوجه می تواند به دادگاه مراجعه کند.

تأثیر مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه بر فرآیند اجرا

نوع مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) تأثیر مستقیمی بر نحوه اجرا دارد:

1. مهریه عندالمطالبه: به محض عقد نکاح، مهریه بر ذمه زوج مستقر می شود و زوجه هر زمان که بخواهد می تواند آن را مطالبه کند. بار اثبات توانایی مالی زوج بر عهده اوست (اعسار). در این حالت، پس از صدور اجراییه، زوجه می تواند مستقیماً درخواست توقیف اموال را بنماید.
2. مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، مطالبه مهریه منوط به توانایی مالی زوج است. در دعاوی مطالبه مهریه عندالاستطاعه، بار اثبات استطاعت زوج بر عهده زوجه است. این فرآیند ممکن است طولانی تر باشد، زیرا زوجه باید مدارکی دال بر توانایی مالی زوج ارائه دهد. با این حال، پس از صدور حکم قطعی و اجراییه، فرآیند اجراییه مشابه مهریه عندالمطالبه خواهد بود، با این تفاوت که استطاعت زوج قبلاً در دادگاه اثبات شده است.

اعسار از پرداخت مهریه و نحوه رسیدگی به آن

زوج می تواند پس از محکومیت به پرداخت مهریه، ادعای اعسار (ناتوانی مالی) از پرداخت مهریه را مطرح کند. دعوای اعسار به صورت یک پرونده جداگانه در دادگاه رسیدگی می شود. در صورت اثبات اعسار، دادگاه حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. این امر تأثیر مستقیمی بر اجراییه دارد؛ به این صورت که اجراییه دیگر برای مطالبه یکجای مهریه نخواهد بود، بلکه بر اساس اقساط تعیین شده در حکم اعسار، عملیات اجرایی (برای اقساط معوقه) انجام می شود.

در صورت ارائه دادخواست اعسار از سوی زوج، عملیات اجرایی مهریه متوقف نمی شود مگر اینکه دادگاه قرار توقیف عملیات اجرایی را صادر کند یا مهلت قانونی برای پرداخت سپری شود و دادخواست اعسار در جریان باشد و قراری مبنی بر عدم توقیف صادر نشود.

مستثنیات دین: محدودیت ها در توقیف اموال

قانون، برای حفظ حداقل معیشت محکوم علیه، اموالی را به عنوان مستثنیات دین از شمول توقیف خارج کرده است. این اموال شامل منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکوم علیه و افراد تحت تکفل اوست، اثاثیه ضروری زندگی، ابزار و ادوات کار، و مبلغی از وجه نقد که برای ضروریات زندگی لازم است، می شود. زوجه باید بداند که حتی با داشتن اجراییه مهریه، نمی تواند این دسته از اموال زوج را توقیف کند. شناسایی دقیق اموال قابل توقیف و غیرقابل توقیف، از اهمیت بالایی برخوردار است.

امکان اعتراض به اجراییه: چه زمانی و چگونه؟

زوج یا اشخاص ثالث ممکن است به اجراییه مهریه اعتراض کنند. موارد اعتراض به اجراییه عبارتند از:

• اشتباه در صدور اجراییه: مثلاً اجراییه بر اساس حکمی که هنوز قطعی نشده، صادر شده باشد، یا در مندرجات آن اشتباهی رخ داده باشد (مانند مبلغ مهریه).
• ابلاغ غیرقانونی: اگر زوج ثابت کند که اجراییه به او ابلاغ واقعی نشده و ابلاغ قانونی نیز به نحو صحیحی انجام نشده است.
• ادعای پرداخت: اگر زوج مدعی باشد که مهریه را پیش از صدور اجراییه یا پس از آن پرداخت کرده و مدارک لازم را ارائه دهد.

مرجع رسیدگی به این اعتراضات، معمولاً همان دادگاه صادرکننده اجراییه است. دادگاه می تواند رأساً یا به درخواست هر یک از طرفین، اجراییه را ابطال یا تصحیح نماید (مطابق ماده ۱۱ قانون اجرای احکام مدنی).

شناسایی و توقیف اموال زوج

یکی از مهم ترین مراحل پس از ابلاغ اجراییه و انقضای مهلت ۱۰ روزه، شناسایی و توقیف اموال زوج است. زوجه یا وکیل او می تواند از واحد اجرای احکام دادگستری درخواست کند تا نسبت به شناسایی اموال زوج از طریق استعلام از مراجع زیر اقدام شود:

• بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها.
• اداره ثبت اسناد و املاک: برای شناسایی املاک و مستغلات ثبت شده به نام زوج.
• اداره راهنمایی و رانندگی: برای شناسایی خودروهای ثبت شده به نام زوج.
• سازمان بورس و اوراق بهادار: برای شناسایی سهام و اوراق بهادار.
• سازمان تأمین اجتماعی: برای شناسایی حقوق و مزایای دریافتی (در صورت شاغل بودن زوج).

پس از شناسایی اموال، زوجه باید درخواست توقیف را به اجرای احکام ارائه دهد. اموال منقول (مانند خودرو، حساب بانکی) و غیرمنقول (مانند ملک) هر کدام فرآیند توقیف خاص خود را دارند. مطابق ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مرجع اجرا کننده رأی مکلف است به تقاضای محکوم له، نسبت به شناسایی اموال محکوم علیه و توقیف آن به میزان محکوم به اقدام کند.

نقش وکیل متخصص خانواده در پرونده های مهریه

با توجه به پیچیدگی ها و ظرافت های حقوقی در فرآیند اجراییه مهریه، بهره مندی از خدمات یک وکیل متخصص خانواده می تواند مزایای چشمگیری داشته باشد:

• تسریع فرآیند: وکیل با آگاهی از رویه های قانونی، می تواند مراحل را با سرعت و دقت بیشتری پیگیری کند.
• کاهش خطاها: از بروز اشتباهات احتمالی که منجر به تأخیر یا رد درخواست می شود، جلوگیری می کند.
• شناسایی اموال: وکیل می تواند در شناسایی و توقیف مؤثر اموال زوج کمک کند.
• دفاع حقوقی: در صورت بروز اعتراض به اجراییه یا ادعای اعسار از سوی زوج، وکیل می تواند به نحو مؤثری از حقوق موکل خود دفاع کند.

بنابراین، مشاوره و همکاری با وکیل متخصص، به خصوص در مراحل اجراییه که اهمیت بالایی دارند، می تواند اطمینان خاطر بیشتری برای زوجه فراهم آورد.

قوانین مرتبط با ابلاغ و اجرای مهریه

جهت درک عمیق تر و جامع تر فرآیند ابلاغ اجراییه مهریه، لازم است به مواد قانونی مرتبط در حوزه های مختلف حقوقی مراجعه کنیم. این قوانین ستون فقرات نظام اجرایی احکام را تشکیل می دهند و رعایت آنها برای صحت و اعتبار عملیات اجرایی ضروری است.

از قانون اجرای احکام مدنی (مصوب ۱۳۵۶)

• ماده ۱: هیچ حکمی از احکام دادگاه های دادگستری به موقع اجرا گذارده نمی شود مگر این که قطعی شده یا قرار اجرای موقت آن در مواردی که قانون معین می کند صادر شده باشد.

  شرح: این ماده بر اهمیت قطعیت حکم به عنوان پیش شرط اصلی آغاز هرگونه عملیات اجرایی تأکید دارد.

• ماده ۲: احکام دادگاه های دادگستری وقتی به موقع اجرا گذارده می شود که به محکوم علیه یا وکیل یا قائم مقام قانونی او ابلاغ شده و محکوم له یا نماینده و یا قائم مقام قانونی او کتباً این تقاضا را از دادگاه بنماید.

  شرح: این ماده دو شرط اساسی برای شروع اجرا را مشخص می کند: ابلاغ حکم به محکوم علیه و درخواست کتبی محکوم له برای صدور اجراییه.

• ماده ۳: حکمی که موضوع آن معین نیست قابل اجراء نمی باشد.

  شرح: بیانگر لزوم شفافیت و عدم ابهام در موضوع حکم (مهریه) برای قابلیت اجرا است.

• ماده ۴: اجرای حکم با صدور اجراییه به عمل می آید مگر این که در قانون ترتیب دیگری مقرر شده باشد. در مواردی که دادگاه جنبه اعلامی داشته و مستلزم انجام عملی از طرف محکوم علیه نیست از قبیل اعلام اصالت یا بطلان سند اجراییه صادر نمی شود. همچنین در مواردی که سازمان ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت طرف دعوی نبوده ولی اجرای حکم باید به وسیله آنها صورت گیرد صدور اجراییه لازم نیست و سازمان ها و مؤسسات مزبور مکلفند به دستور دادگاه حکم را اجرا کنند.

  شرح: این ماده بر اصل صدور اجراییه برای اجرای احکام تأکید می کند و مواردی که نیاز به اجراییه نیست (احکام اعلامی یا مواردی که طرف دعوی دولت نیست) را مستثنی می سازد.

• ماده ۵: صدور اجراییه با دادگاه نخستین است.

  شرح: مرجع صالح برای صدور اجراییه را تعیین می کند که همان دادگاه صادرکننده رأی بدوی است.

• ماده ۶: در اجراییه نام و نام خانوادگی و محل اقامت محکوم له و محکوم علیه و مشخصات حکم و موضوع آن و این که پرداخت حق اجرا به عهده محکوم علیه می باشد نوشته شده و به امضاء رئیس دادگاه و مدیر دفتر رسیده به مهر دادگاه ممهور و برای ابلاغ فرستاده می شود.

  شرح: محتویات الزامی و شکل ظاهری برگه اجراییه را مشخص می کند.

• ماده ۸: ابلاغ اجراییه طبق مقررات آیین دادرسی مدنی به عمل می آید و آخرین محل ابلاغ به محکوم علیه در پرونده دادرسی برای ابلاغ اجراییه سابقه محسوب است.

  شرح: نحوه ابلاغ اجراییه را به مقررات آیین دادرسی مدنی ارجاع می دهد و اهمیت آخرین آدرس ابلاغی را مشخص می کند.

• ماده ۹: در مواردی که ابلاغ اوراق راجع به دعوی طبق ماده ۱۰۰ قانون آیین دادرسی مدنی به عمل آمده و تا قبل از صدور اجراییه محکوم علیه محل اقامت خود را به دادگاه اعلام نکرده باشد مفاد اجراییه یک نوبت به ترتیب مقرر در مادتین ۱۱۸ و ۱۱۹ این قانون آگهی می گردد و ده روز پس از آن به موقع اجرا گذاشته می شود. در این صورت برای عملیات اجرایی ابلاغ یا اخطار دیگری به محکوم علیه لازم نیست مگر این که محکوم علیه محل اقامت خود را کتباً به قسمت اجرا اطلاع دهد. مفاد این ماده باید در آگهی مزبور قید شود.

  شرح: شیوه ابلاغ از طریق آگهی در روزنامه را برای موارد مجهول المکان بودن محکوم علیه توضیح می دهد.

• ماده ۱۱: هر گاه در صدور اجراییه اشتباهی شده باشد دادگاه می تواند رأساً یا به درخواست هر یک از طرفین به اقتضای مورد اجراییه را ابطال یا تصحیح نماید یا عملیات اجرایی را الغاء کند و دستور استرداد مورد اجرا را بدهد.

  شرح: امکان اصلاح یا ابطال اجراییه در صورت بروز اشتباه را فراهم می کند.

از قانون آیین دادرسی مدنی (مصوب ۱۳۷۹)

• ماده ۳۰۲: هیچ حکم یا قراری را نمی توان اجراء نمود مگر این که به صورت حضوری و یا به صورت دادنامه یا رونوشت گواهی شده آن به طرفین یا وکیل آنان ابلاغ شده باشد.

  نحوه ابلاغ دادنامه و رونوشت آن برابر مقررات مربوط به ابلاغ دادخواست و سایر اوراق رسمی خواهد بود.

  تبصره – چنانچه رأی دادگاه غیابی بوده و محکوم علیه مجهول المکان باشد، مفاد رأی به وسیله آگهی در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار مرکز یا محلی با هزینه خواهان برای یک بار به محکوم علیه ابلاغ خواهد شد. تاریخ انتشار آگهی، تاریخ ابلاغ رأی محسوب می شود.

  شرح: این ماده به طور کلی بر لزوم ابلاغ آرا و قرارهای قضایی تأکید دارد و چگونگی ابلاغ در موارد خاص (مجهول المکان بودن) را بیان می کند که برای ابلاغ اجراییه نیز کاربرد دارد.

از قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی (مصوب ۱۳۹۴)

• ماده ۱: هر کس به موجب حکم دادگاه به دادن هر نوع مالی به دیگری محکوم شود و از اجرای حکم خودداری کند، هر گاه محکومٌ به عین معین باشد آن مال اخذ و به محکومٌ له تسلیم می شود و در صورتی که ردّ عین ممکن نباشد یا محکومٌ به عین معین نباشد، اموال محکومٌ علیه با رعایت مستثنیات دین و مطابق قانون اجرای احکام مدنی و سایر مقررات مربوط، توقیف و از محل آن حسب مورد محکومٌ به یا مثل یا قیمت آن استیفا می شود.

  شرح: این ماده کلیات نحوه اجرای محکومیت های مالی را در خصوص عین معین و غیر معین (مانند مهریه سکه یا وجه نقد) بیان می کند و بر توقیف اموال با رعایت مستثنیات دین تأکید دارد.

• ماده ۲: مرجع اجرا کننده رأی، اعم از قسمت اجرای دادگاه صادرکننده اجراییه یا مجری نیابت، مکلف است به تقاضای محکومٌ له از طرق پیش بینی شده در این قانون و نیز به هر نحو دیگر که قانوناً ممکن باشد، نسبت به شناسایی اموال محکومٌ علیه و توقیف آن به میزان محکومٌ به اقدام کند.

  شرح: این ماده تکلیف اجرای احکام را در خصوص شناسایی و توقیف اموال محکوم علیه (زوج) به محض درخواست محکوم له (زوجه) مشخص می کند.

آگاهی از این مواد قانونی برای زوجه یا وکیل او نه تنها در فرآیند درخواست و پیگیری اجراییه مهریه بلکه در تمامی مراحل عملیات اجرایی حائز اهمیت فراوان است و می تواند از بروز مشکلات و تأخیرات حقوقی جلوگیری کند.

نتیجه گیری

همانطور که در این راهنمای جامع مورد بررسی قرار گرفت، نمونه ابلاغ اجراییه مهریه یک مرحله ضروری و حساس در مسیر وصول مهریه است که پس از قطعیت حکم دادگاه آغاز می شود. این فرآیند صرفاً یک تشریفات اداری نیست، بلکه نقطه ی عطفی است که از طریق آن، حکم قضایی از حالت اعلامی به قابلیت اجرایی در می آید و به زوجه امکان می دهد تا به صورت قانونی نسبت به مطالبه و وصول حقوق مالی خود اقدام کند.

از درخواست اولیه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و صدور برگه اجراییه توسط دادگاه تا ابلاغ آن به زوج از طریق سامانه ثنا یا به صورت فیزیکی، هر گام دارای ظرافت ها و الزامات قانونی خاص خود است. عدم دقت در هر یک از این مراحل می تواند موجب تأخیر، پیچیدگی های حقوقی و حتی طولانی شدن فرآیند احقاق حق شود. مهلت ۱۰ روزه پس از ابلاغ، اهمیت ابلاغ صحیح و کامل، و نقش حیاتی شناسایی و توقیف اموال زوج، همگی جزئیاتی هستند که باید با آگاهی و جدیت پیگیری شوند.

با توجه به پیچیدگی های قوانین مربوط به اجرای احکام و تنوع موارد خاص در پرونده های مهریه (مانند مهریه عندالاستطاعه، دعوای اعسار، و مستثنیات دین)، توصیه می شود همواره از مشاوره و پشتیبانی وکلای متخصص خانواده بهره مند شوید. این تخصص می تواند نه تنها فرآیند را تسریع بخشد، بلکه از بروز خطاها و تضییع حقوق شما جلوگیری کند. آگاهی از حقوق قانونی و پیگیری مسئولانه، کلید حفظ و بازیابی حقوق شما در نظام قضایی است.