زن چه مقدار از شوهر ارث می برد

سهم زن از ارث شوهر در صورت داشتن فرزند، یک هشتم و در صورت عدم وجود فرزند برای متوفی، یک چهارم از کل ماترک است که شامل عین اموال منقول و قیمت اموال غیرمنقول (عرصه و اعیان) می شود. آگاهی دقیق از این حقوق برای زنان و خانواده ها حیاتی است تا بتوانند در مواجهه با مسائل ارث پس از فوت همسر، تصمیمات قانونی و آگاهانه ای اتخاذ کنند.

فوت هر فرد، علاوه بر بار عاطفی و روانی، تبعات حقوقی و مالی مهمی نیز به دنبال دارد که یکی از اصلی ترین آن ها بحث تقسیم ارث است. در نظام حقوقی ایران، سهم الارث هر یک از وراث، از جمله زوجه، به صراحت در قانون مدنی مشخص شده است. در بسیاری از موارد، پیچیدگی های قانونی و تعدد سناریوهای ممکن می تواند منجر به ابهامات و چالش هایی برای ورثه، به ویژه همسر متوفی، شود.

این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و دقیق، به بررسی تمامی ابعاد میزان ارث زن از شوهر می پردازد. ما در این نوشتار به تفصیل شرایط اصلی ارث بردن زن، تفاوت سهم الارث در حالات وجود یا عدم وجود فرزند، نحوه تقسیم ارث در صورت تعدد زوجات، تغییرات قانونی اخیر در خصوص اموال مشمول ارث زوجه و همچنین موارد خاص و موانع قانونی توارث را تشریح خواهیم کرد. در پایان نیز با ارائه مثال های کاربردی، به شفاف سازی فرآیند محاسبه سهم الارث و اهمیت مشاوره حقوقی خواهیم پرداخت.

مبانی قانونی ارث زوجه در نظام حقوقی ایران

مبحث ارث در قانون مدنی ایران، برگرفته از فقه اسلامی، با دقت و ظرافت خاصی به توزیع دارایی های متوفی بین ورثه می پردازد. زوجین (زن و شوهر) به دلیل قرابت سببی (رابطه ناشی از ازدواج) در طبقه خاصی از وراث قرار می گیرند و از حقوق مشخصی در این زمینه برخوردارند.

جایگاه زوجه در سلسله مراتب وراث (ماده 861 و 864 ق.م.)

قانون مدنی ایران، وراث را به دو دسته اصلی نسبی (بر اساس خویشاوندی خونی) و سببی (بر اساس رابطه زناشویی) تقسیم می کند. ماده 861 قانون مدنی موجبات ارث را نسب و سبب دانسته و در ماده 864 تصریح شده است که از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می برند هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشد. این بدان معناست که زوجه (زن) یکی از ورثه قانونی همسر متوفی خود محسوب می شود و حق سهم زن از ارث شوهر را دارد. این جایگاه، مستقل از سایر وراث نسبی (مانند فرزندان، پدر و مادر) است و زوجه همواره در کنار سایر طبقات ارث خواهد برد.

شرایط اساسی توارث زوجین: عقد دائم و حیات زوجه (ماده 940 ق.م.)

برای اینکه زن بتواند از همسر خود ارث ببرد، دو شرط اساسی باید محقق شود که در قانون مدنی به وضوح بیان شده اند:

1. وجود عقد دائم: بر اساس ماده 940 قانون مدنی، زوجین که علقه زوجیت آن ها دائم باشد و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می برند. این ماده به صراحت بیان می کند که تنها در ازدواج دائم، حق توارث بین زن و شوهر برقرار است. در نتیجه، در عقد موقت (صیغه)، زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند، مگر اینکه مرد به موجب وصیت، بخشی از اموال خود را برای زوجه موقت خود تعیین کرده باشد. شرط توارث در عقد موقت نیز به دلیل تعارض با قواعد آمره ارث، باطل و بی اثر است.
2. زنده بودن زوجه در زمان فوت زوج: این شرط بدیهی به نظر می رسد، اما از اهمیت بالایی برخوردار است. به این معنا که اگر زن قبل از همسرش فوت کرده باشد، طبیعتاً از او ارثی نخواهد برد. همچنین، اگر زوجه پس از فوت زوج و قبل از تقسیم ترکه، فوت کند، سهم الارث او به ورثه خود زن منتقل خواهد شد.

علاوه بر این دو شرط اصلی، عدم وجود موانع ارث نیز ضروری است که در بخش های بعدی به تفصیل بررسی خواهند شد. این موانع، از جمله قتل مورث یا کفر وارث، می توانند حق ارث بری را سلب کنند.

تعیین سهم الارث زوجه بر اساس وجود یا عدم وجود فرزند

یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده میزان ارث زن از شوهر، وجود یا عدم وجود فرزند برای مرد متوفی است. قانون مدنی ایران، سهم الارث زوجه را در این دو حالت متفاوت دانسته و سهم مشخصی (فرض) را برای او در نظر گرفته است.

سهم الارث زوجه در صورت داشتن فرزند (یک هشتم)

چنانچه مرد متوفی دارای فرزند باشد، سهم زن از ارث شوهر، یک هشتم (۱/۸) از کل ماترک خواهد بود. این فرزند می تواند فرزند مشترک زن و مرد متوفی باشد، یا از ازدواج های قبلی مرد. ملاک، صرفاً وجود فرزند برای متوفی است، نه اینکه این فرزند از همسر فعلی او باشد. مواد 913 و 946 قانون مدنی به صراحت به این موضوع اشاره دارند. بر اساس ماده 946 قانون مدنی، زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج، یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه (زمین) و اعیان (بنا و درختان) ارث می برد.

برای مثال، اگر مردی با داشتن یک همسر دائم و یک فرزند، فوت کند و مجموع دارایی خالص او (پس از کسر دیون و هزینه های کفن و دفن) 800 میلیون تومان باشد، سهم الارث همسر او 100 میلیون تومان (یک هشتم) خواهد بود.

سهم الارث زوجه در صورت عدم وجود فرزند (یک چهارم)

در صورتی که مرد متوفی هیچ فرزندی نداشته باشد (چه از همسر فعلی و چه از همسران سابق)، سهم زن از ارث شوهر، یک چهارم (۱/۴) از کل ماترک خواهد بود. این حکم نیز بر اساس مواد 913 و 946 قانون مدنی است. در این حالت نیز زوجه از عین اموال منقول و قیمت اموال غیرمنقول (عرصه و اعیان) ارث می برد.

به عنوان مثال، اگر مردی بدون فرزند فوت کند و مجموع دارایی خالص او 800 میلیون تومان باشد، سهم الارث همسر او 200 میلیون تومان (یک چهارم) خواهد بود.

تقسیم سهم الارث در صورت تعدد زوجات

ممکن است مرد متوفی بیش از یک همسر دائم داشته باشد. در چنین حالتی، سهم زن از ارث شوهر (یعنی یک چهارم یا یک هشتم کل ترکه) ابتدا تعیین می شود و سپس این سهم به طور مساوی بین تمامی همسران دائم تقسیم می گردد. ماده 942 قانون مدنی به این موضوع اشاره دارد.

به عنوان مثال، اگر مردی دو همسر دائم و فرزند داشته باشد و مجموع ترکه خالص 800 میلیون تومان باشد:

ابتدا سهم کلی همسران (یک هشتم) که 100 میلیون تومان است، محاسبه می شود.

سپس این 100 میلیون تومان به طور مساوی بین دو همسر تقسیم می شود، یعنی هر یک از همسران 50 میلیون تومان ارث خواهند برد.

همین قاعده در صورت عدم وجود فرزند نیز جاری است؛ با این تفاوت که سهم کلی همسران یک چهارم خواهد بود و سپس بین آن ها تقسیم می شود.

میزان ارث زن از شوهر در قانون مدنی به وضوح تعیین شده و به این موضوع کلیدی بستگی دارد که متوفی دارای فرزند باشد یا خیر؛ یک هشتم در صورت وجود فرزند و یک چهارم در صورت عدم وجود فرزند.

تحلیل اموال و دارایی های مشمول ارث زوجه

مبحث اموالی که زوجه از آن ها ارث می برد، در طول زمان دستخوش تغییرات قانونی مهمی شده است که آگاهی از آن ها برای تعیین دقیق سهم زن از ارث شوهر ضروری است. پیش از اصلاحیه سال 1387 قانون مدنی، حقوق زوجه در این زمینه محدودیت های قابل توجهی داشت.

قانون پیشین و محدودیت های ارث زوجه (قبل از 1387)

قبل از اصلاحیه مهم سال 1387 مواد 946 و 948 قانون مدنی، زن تنها از عین اموال منقول (مانند پول، طلا، خودرو و…) و قیمت اعیانی (ساختمان ها و بناها) و اشجار (درختان) ارث می برد. در آن زمان، زوجه از عرصه یا همان زمین، به هیچ عنوان ارث نمی برد؛ نه از عین زمین و نه از قیمت آن. این محدودیت، در بسیاری از موارد به ضرر زنان بیوه بود، به خصوص زمانی که بخش عمده دارایی متوفی را املاک و زمین تشکیل می داد.

قانون جدید (اصلاحیه 1387 و 1389) و گستره شمول ارث زوجه (عرصه و اعیان)

با تصویب قانون اصلاح مواد 946 و 948 قانون مدنی در تاریخ 1387/11/06، تحول بزرگی در حقوق ارث زوجه ایجاد شد. بر اساس قانون جدید، زن علاوه بر عین اموال منقول، از قیمت تمامی اموال غیرمنقول، شامل عرصه و اعیان (زمین، بنا و درختان) ارث می برد. این بدان معناست که دیگر هیچ تفاوتی بین زمین و ساختمان در محاسبه سهم الارث زوجه وجود ندارد.

ماده 946 اصلاحی مقرر می دارد: «زوج از تمام اموال زوجه ارث می برد و زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان ارث می برد در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد سهم زوجه یک چهارم از کلیه اموال به ترتیب فوق می باشد.»

همچنین، تبصره الحاقی مورخ 1389 به ماده 946 ق.م. دامنه اجرای این قانون را گسترش داد و مقرر داشت که این قانون نسبت به اموالی که قبل از تاریخ تصویب این قانون (1387) مورث فوت کرده باشد و هنوز ترکه تقسیم نشده باشد، نیز لازم الاجراست. این تبصره به بسیاری از پرونده های قدیمی ارث که به دلیل محدودیت های قانونی پیشین، هنوز به نتیجه نرسیده بودند، کمک شایانی کرد.

حقوق زوجه در صورت امتناع وراث از پرداخت قیمت (ماده 948 ق.م.)

با توجه به اینکه سهم زوجه از اموال غیرمنقول به صورت قیمت آن است، ممکن است سایر ورثه از پرداخت این قیمت امتناع ورزند. قانونگذار برای حمایت از حقوق زوجه در این شرایط، ماده 948 قانون مدنی را اصلاح کرده است: هرگاه ورثه از اداء قیمت امتناع کنند، زن می تواند حق خود را از عین اموال استیفاء نماید.

این ماده به زوجه این اختیار را می دهد که در صورت عدم همکاری سایر وراث برای قیمت گذاری و پرداخت سهم او از اموال غیرمنقول، از طریق دادگاه اقدام کرده و حتی به نسبت سهم خود، عین آن مال غیرمنمنقول را تملک کند یا دادگاه دستور فروش آن را صادر و سهم او را از محل فروش پرداخت نماید. این ماده ضمانت اجرایی قوی برای تحقق حقوق زوجه فراهم می آورد.

بررسی سهم زوجه از دیه و جهیزیه متوفی

• سهم زوجه از دیه شوهر: دیه ناشی از فوت، که به عنوان جبران خسارت جانی پرداخت می شود، جزو ماترک محسوب شده و وراث از آن ارث می برند. بنابراین، سهم زن از ارث شوهر شامل سهم او از دیه متوفی نیز می شود. اگرچه زوجه در ردیف اولیای دم برای قصاص قرار نمی گیرد، اما در تقسیم دیه، سهم الارث او محفوظ است و بر اساس همان نسبت های یک چهارم یا یک هشتم، از دیه نیز ارث خواهد برد.
• آیا زن از جهیزیه ارث می برد؟ جهیزیه اموالی است که زوجه در زمان ازدواج به خانه شوهر می آورد و مالکیت آن همچنان با خود زن است. این اموال جزو دارایی های متوفی محسوب نمی شود و در نتیجه، جزء ماترک نبوده و موضوع ارث بری قرار نمی گیرد. جهیزیه متعلق به خود زن است و پس از فوت شوهر، می تواند آن را از ماترک جدا کند.

استثنائات و موانع قانونی در ارث بردن زوجه از زوج

همانطور که پیش تر اشاره شد، علاوه بر وجود عقد دائم و زنده بودن زوجه در زمان فوت زوج، عدم وجود موانع قانونی نیز برای سهم زن از ارث شوهر ضروری است. قانون مدنی برخی شرایط را به عنوان موانع ارث برشمرده است که در صورت تحقق، فرد وارث از دریافت سهم خود محروم می شود. این موانع شامل موارد عمومی و همچنین موارد خاص مربوط به زوجین است.

عدم توارث در عقد موقت (ماده 940 ق.م.)

یکی از مهمترین استثنائات در بحث ارث زوجین، مربوط به عقد موقت (صیغه) است. بر اساس ماده 940 قانون مدنی، همانطور که قبلاً ذکر شد، تنها زوجینی که عقد دائم بسته اند از یکدیگر ارث می برند. بنابراین، زوجه در عقد موقت، به طور قانونی از همسر خود ارث نمی برد. حتی اگر در ضمن عقد موقت، شرط توارث نیز گنجانده شده باشد، این شرط به دلیل تعارض با قواعد آمره ارث، باطل است و هیچ اثر قانونی ندارد. البته، مرد می تواند با تنظیم یک وصیت نامه، تا یک سوم اموال خود را برای زوجه موقت خویش وصیت کند.

سهم الارث زوجه در شرایط خاص طلاق (رجعی، مرض)

در حالت کلی، پس از طلاق، رابطه زوجیت پایان می یابد و زن و شوهر دیگر از یکدیگر ارث نمی برند. اما قانونگذار برای حمایت از حقوق زوجه در برخی شرایط خاص، استثنائاتی قائل شده است:

1. طلاق رجعی در ایام عده (ماده 943 ق.م.): اگر مرد، همسر خود را به طلاق رجعی (نوعی طلاق که در طول عده، مرد حق رجوع دارد) مطلقه کرده باشد و قبل از اتمام مدت عده، یکی از زوجین فوت کند، دیگری از او ارث می برد. در این مدت، رابطه زوجیت حکماً برقرار تلقی می شود.
2. طلاق در حال مرض و فوت شوهر ظرف یک سال (ماده 944 ق.م.): اگر مرد در حالی که به بیماری ای مبتلا است، همسرش را طلاق دهد و در طول یک سال از تاریخ طلاق و به دلیل همان بیماری فوت کند، زن از او ارث می برد. این حکم حتی در طلاق بائن (نوعی طلاق که مرد حق رجوع ندارد) نیز جاری است، مشروط بر اینکه زن در طول این یک سال با شخص دیگری ازدواج نکرده باشد. این ماده برای جلوگیری از محروم کردن زن از ارث در شرایط بیماری و ضعف مرد وضع شده است.
3. نکاح در حال مرض و فوت قبل از دخول (ماده 945 ق.م.): این مورد نیز یک استثنا است. اگر مردی در حال بیماری با زنی ازدواج کند و پیش از آنکه با او نزدیکی (دخول) کند، به دلیل همان بیماری فوت کند، زن از او ارث نمی برد. اما اگر پس از دخول یا پس از بهبودی از بیماری فوت کند، زن از او ارث خواهد برد.

موانع عمومی ارث (ماده 880 تا 885 قانون مدنی)

علاوه بر موارد خاص مربوط به زوجین، برخی موانع عمومی نیز وجود دارند که می توانند حق ارث بری هر وارثی، از جمله زوجه، را از بین ببرند:

1. قتل مورث (ماده 880 ق.م.): اگر وارث عمداً مورث خود را به قتل برساند، از او ارث نمی برد. این حکم یک قاعده اخلاقی و حقوقی است که از بهره برداری از جنایت جلوگیری می کند.
2. کفر: طبق اصول فقهی و حقوقی، کافر از مسلمان ارث نمی برد. اما یک مسلمان می تواند از کافر ارث ببرد. بنابراین، اگر زوجه کافر و زوج مسلمان باشد، زوجه ارث نخواهد برد.
3. لعان (ماده 882 ق.م.): لعان به معنای قسم خوردن و نفرین کردن زوجین یکدیگر در موارد خاصی است که به حکم شرع انجام می شود (مانند انکار فرزندی). پس از وقوع لعان، زوجین از یکدیگر ارث نمی برند.
4. ولد زنا (فرزند نامشروع): ولد زنا از پدر و مادر و اقوام آن ها ارث نمی برد.
5. جنون: در برخی موارد، جنون در زمان ایجاد حق ارث بری می تواند مانع توارث شود، اگرچه این موضوع دارای تفاسیر حقوقی پیچیده ای است.

آگاهی از این موانع و استثنائات برای هرگونه اقدام حقوقی در زمینه ارث، بسیار حیاتی است تا از بروز اشتباهات و تضییع حقوق جلوگیری شود.

روش عملی محاسبه سهم الارث زوجه و نقش مراجع قانونی

پس از بررسی مبانی و شرایط حقوقی سهم زن از ارث شوهر، نوبت به نحوه محاسبه عملی و گام به گام این سهم الارث و همچنین نقش مراجع قانونی در این فرآیند می رسد. محاسبه ارث، به خصوص در مواردی که اموال متنوعی وجود دارد، می تواند پیچیده باشد و نیازمند دقت فراوان است.

گام های اجرایی در تعیین و تقسیم ترکه

برای تعیین دقیق میزان ارث زن از شوهر و تقسیم آن، مراحل زیر باید به ترتیب طی شوند:

1. تعیین و لیست کردن کلیه اموال و دارایی های متوفی (ماترک):
   • ابتدا تمامی اموال منقول (مانند حساب های بانکی، سهام، خودرو، طلا، وجه نقد، اثاثیه منزل و…) و غیرمنقول (مانند زمین، خانه، آپارتمان، مغازه، باغ و…) که به نام متوفی بوده یا متعلق به اوست، باید شناسایی و لیست شوند.
   • این مرحله معمولاً با جمع آوری اسناد مالکیت، صورت حساب های بانکی و تحقیق از مراجع ذی ربط انجام می شود.
2. برآورد و کسر دیون، هزینه ها و وصایا:
   • هزینه های کفن و دفن: این هزینه ها در اولویت قرار دارند و قبل از هرگونه تقسیم، از اصل ترکه کسر می شوند.
   • دیون متوفی: تمامی بدهی های متوفی (مانند وام بانکی، مهریه، نفقه معوقه، بدهی به اشخاص و…) باید از ترکه پرداخت شوند. اگر ترکه کفاف دیون را ندهد، وراث مسئول پرداخت بیش از سهم خود نیستند.
   • وصایای متوفی: اگر متوفی وصیت نامه ای معتبر تنظیم کرده باشد، تا یک سوم اموال او بر اساس وصیت عمل می شود. اگر وصیت بیش از ثلث باشد، نیازمند تنفیذ (تأیید) سایر ورثه است.
3. قیمت گذاری اموال غیرمنقول توسط کارشناس رسمی دادگستری:
   • همانطور که توضیح داده شد، سهم زوجه از اموال غیرمنقول (عرصه و اعیان) به صورت قیمت آن است. بنابراین، لازم است اموال غیرمنقول توسط کارشناس رسمی دادگستری ارزیابی و قیمت گذاری شوند. این قیمت گذاری مبنای محاسبه سهم زوجه قرار می گیرد.
4. دریافت گواهی انحصار وراثت:
   • ورثه باید از طریق شورای حل اختلاف یا دادگاه، گواهی انحصار وراثت دریافت کنند. این گواهی مشخص می کند که متوفی چه کسانی را به عنوان وارث دارد و سهم هر یک از وراث چقدر است.
5. تقسیم ترکه:
   • پس از انجام مراحل فوق و تعیین خالص ماترک، سهم هر یک از وراث، از جمله سهم زن از ارث شوهر، بر اساس قانون مدنی محاسبه و تقسیم می شود.

مثال عملی از محاسبه سهم الارث زن

فرض کنید مردی فوت کرده و دارای یک همسر دائم و دو فرزند (یک دختر و یک پسر) است. مجموع دارایی های او (ماترک) پس از کسر تمامی دیون و هزینه ها، 1,600,000,000 تومان (یک میلیارد و ششصد میلیون تومان) شامل 600 میلیون تومان اموال منقول (وجه نقد و خودرو) و 1,000,000,000 تومان اموال غیرمنقول (یک آپارتمان که قیمت عرصه و اعیان آن همین مبلغ است) می باشد.

دارایی متوفی	مبلغ/قیمت
اموال منقول (وجه نقد، خودرو)	600,000,000 تومان
اموال غیرمنقول (آپارتمان)	1,000,000,000 تومان
ماترک خالص کل	1,600,000,000 تومان

چون متوفی دارای فرزند است، سهم زن از ارث شوهر یک هشتم از کل ماترک است:

سهم زوجه = 1/8 * 1,600,000,000 تومان = 200,000,000 تومان

این 200 میلیون تومان شامل یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول است.

از اموال منقول: 1/8 * 600,000,000 = 75,000,000 تومان

از اموال غیرمنقول (قیمت): 1/8 * 1,000,000,000 = 125,000,000 تومان

مجموع سهم زوجه = 75,000,000 + 125,000,000 = 200,000,000 تومان

مابقی ترکه (1,600,000,000 – 200,000,000 = 1,400,000,000 تومان) بین فرزندان به نسبت سهم مرد دو برابر سهم زن (پسر دو برابر دختر) تقسیم می شود.

اهمیت مشاوره حقوقی در دعاوی ارث

با توجه به پیچیدگی های قوانین ارث، تعدد مواد قانونی و نیاز به تفسیر دقیق آن ها، همچنین جنبه های عاطفی و مالی حساس این موضوع، بهره گیری از مشاوره و وکیل متخصص در امور ارث بسیار حائز اهمیت است. یک وکیل مجرب می تواند:

• به درستی ماترک را شناسایی و ارزیابی کند.
• دیون و هزینه های لازم را مشخص و از ترکه کسر نماید.
• نحوه صحیح محاسبه سهم زن از ارث شوهر و سایر وراث را انجام دهد.
• در صورت بروز اختلاف بین وراث، راهکارهای قانونی ارائه دهد و نمایندگی وراث را در دادگاه بر عهده گیرد.
• به زوجه در استیفای حقوق خود از اموال غیرمنقول در صورت امتناع سایر وراث کمک کند.

این مشاوره به افراد کمک می کند تا از تضییع حقوق خود جلوگیری کرده و فرآیند تقسیم ترکه را به صورت قانونی و عادلانه به سرانجام برسانند.

سوالات متداول

میزان ارث زن از شوهر در صورت تعدد زوجات چقدر است؟

در صورت تعدد زوجات، سهم کلی زوجه (یک هشتم در صورت داشتن فرزند و یک چهارم در صورت نداشتن فرزند) محاسبه شده و سپس این سهم به طور مساوی بین تمامی همسران دائم متوفی تقسیم می شود.

میزان ارث زن از شوهر در صورت داشتن فرزند چقدر است؟

در صورتی که مرد متوفی دارای فرزند (از هر همسری) باشد، سهم زن از ارث شوهر یک هشتم (۱/۸) از کل ماترک است که شامل یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول (عرصه و اعیان) می شود.

میزان ارث زن از شوهر در صورت نداشتن فرزند چقدر است؟

اگر مرد متوفی هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم زن از ارث شوهر یک چهارم (۱/۴) از کل ماترک است که شامل یک چهارم از عین اموال منقول و یک چهارم از قیمت اموال غیرمنقول (عرصه و اعیان) می باشد.

آیا زن از جهیزیه ای که خود آورده، ارث می برد؟

خیر، جهیزیه متعلق به خود زن است و جزء ماترک شوهر محسوب نمی شود. بنابراین، زن از جهیزیه خود ارث نمی برد، بلکه مالک آن است و می تواند آن را جداگانه مطالبه کند.

اگر ورثه از پرداخت قیمت سهم زن از اموال غیرمنقول امتناع کنند، تکلیف چیست؟

بر اساس ماده 948 قانون مدنی، اگر سایر ورثه از پرداخت قیمت سهم زوجه از اموال غیرمنقول خودداری کنند، زن می تواند از طریق دادگاه اقدام کرده و حق خود را از عین آن اموال استیفا کند. دادگاه می تواند دستور فروش مال یا تملک قسمتی از آن را به نسبت سهم زوجه صادر نماید.

سهم زن از ارث شوهر یکی از حقوق اساسی و مهمی است که قانون مدنی ایران برای زوجه پس از فوت همسرش در نظر گرفته است. این سهم، بسته به وجود یا عدم وجود فرزند برای متوفی، به ترتیب یک هشتم یا یک چهارم از کل ماترک تعیین می شود. با اصلاحیه سال 1387 و تبصره الحاقی 1389، دامنه شمول این ارث به گونه ای گسترش یافته که زوجه از عین اموال منقول و قیمت کلیه اموال غیرمنقول (عرصه و اعیان) بهره مند می شود و دیگر محدودیت های گذشته در مورد زمین وجود ندارد. این تغییرات، حقوق زنان را در موضوع ارث به شکل قابل توجهی تقویت کرده است.

آگاهی کامل از این قوانین، از جمله شرایط توارث (عقد دائم و حیات زوجه)، نحوه تقسیم در صورت تعدد زوجات و همچنین موانع خاص و عمومی ارث، برای هر زنی که در چنین شرایطی قرار می گیرد، حیاتی است. در این مسیر، بهره مندی از خدمات مشاوره حقوقی تخصصی می تواند راهگشا باشد و به زنان کمک کند تا از حقوق قانونی خود به بهترین نحو ممکن دفاع کرده و فرآیند تقسیم ترکه را با اطمینان و صحت به سرانجام برسانند. این دانش نه تنها ابهامات را برطرف می کند، بلکه به افزایش اعتماد به نفس و توانمندی افراد در مدیریت چالش های حقوقی پس از فوت همسر نیز می انجامد.