مراقبت های دوران بارداری + کارهای ممنوعه در حاملگی
دوران بارداری، یکی از دوره‌های شگفت‌انگیز زندگی است که با فراز و نشیب‌هایی برای مادران همراه است. در این دوران، به سبب وجود نیازهای خاص و متفاوت بدن مادر، تغذیه به عنوان یک عامل بسیار حائز اهمیت، نقش بسزایی در سلامت و رشد بهینه جنین و همچنین سلامت مادر دارد. تغذیه مناسب و همچنین سلامتی در دوران بارداری، نه‌تنها برای مادر، بلکه برای جنین در حال شکل‌گیری نیز اهمیت دارد و ممکن است تغذیه دوران بارداری ماه به ماه تغییر کند.
چون نه تنها نیازهای بدن مادر را برآورده می‌کند، بلکه بر روی رشد و توسعه جنین تأثیر قابل توجهی دارد. موادغذایی که مادر دریافت می‌کند، منبع اصلی مواد غذایی و انرژی برای جنین است و در واقع، جایگزینی جدی برای سیستم تغذیه جنین محسوب می‌شود. یک تغذیه سالم و متعادل در این دوران، علاوه بر کاهش مشکلات و عوارض بارداری نظیر تهوع و استفراغ، نقش مهمی در جلوگیری از بروز بعضی اختلالات جدی مادران و جنین دارد. همچنین، تأثیر مثبت آن بر روی سلامت بعد از زایمان و حتی زندگی بعدی کودک نیز از جمله نتایج اهم آن می‌باشد. اما همه خانم‌های باردار باید نسبت به تغذیه خود حساس باشند و نه‌تنها کارهای ممنوعه در دوران بارداری را بدانند، بلکه با تغذیه در بارداری در هر ماه آشنا باشند تا فرزندی سالم به دنیا آورند. بسیاری از افراد دوست دارند بدانند تغذیه ماه اول بارداری برای پسر شدن نوزاد باید چگونه باشد، یا بهترین تغذیه دوران بارداری برای هوش جنین چیست؟!
کارهای ممنوعه در دوران بارداری شامل چه کارهایی می شود؟
ورزش‌های هوازی
ورزش هوازی برای زنان باردار و جنین در حال رشد آنها مفید است. اگرچه انجام ایروبیک‌هایی که آرام هستند، بلامانع است، اما آن‌هایی که با ضربه زیاد به دلیل پریدن و جهش فراوان در طول تمرین همراه هستند توصیه نمی‌شود. با در نظر گرفتن تغییر مرکز ثقل بدن، انجام این کارها ممکن است تعادل و هماهنگی‌تان را تحت تأثیر قرار دهد و به شما آسیب بزند. اگر سابقه سقط جنین داشتید یا دچار عوارض بارداری شدید، ممکن است پزشک از شما بخواهد ورزش هوازی آرام را هم انجام ندهید.
طب سوزنی و ماساژ
در حالی که برخی از درمان‌های مکمل مانند طب سوزنی و ماساژ در دوران بارداری بی‌خطر هستند، اما هنوز هم در دوران بارداری مقاطع زمانی وجود دارد که نباید از آنها استفاده کنید. به‌عنوان‌مثال شکم شما در ۳ ماه اول بارداری نباید ماساژ داده شود. انجام طب سوزنی در دوران بارداری بی‌خطر است. شما باید به دنبال یک متخصص طب سوزنی واجد شرایط بگردید که آموزش و تجربه زیادی در خصوص زنان باردار دارد. به متخصص طب سوزنی بگویید که باردار هستید زیرا برخی از نقاط در دوران بارداری حساس هستند.
رنگ مو
برخی از مطالعات نشان دادند دوزهای بسیار بالای مواد شیمیایی موجود در رنگ مو ممکن است باعث آسیب به جنین شوند. اکثر خانم‌ها ترجیح می‌دهند برای رنگ کردن موهای خود تا ۱۲ هفته اول بارداری یعنی زمانی که خطر آسیب مواد شیمیایی روی جنین بسیار کم‌تر است صبر کنند. اگر خودتان موهایتان را رنگ می‌کنید یا در آرایشگاه شاغل هستید، حتماً دست‌کش بپوشید و در یک اتاق با تهویه مناسب کار کنید. به گفته متخصصان بهتر است این کار را انجام ندهید یا از رنگ‌های گیاهی خالص مانند حنا استفاده کنید.
قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس
قرار گرفتن مکرر در معرض اشعه به سلول‌های بدن آسیب می‌رساند و خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. در صورت امکان در دوران بارداری از انجام عکس‌برداری با اشعه ایکس خودداری کنید؛ زیرا از کارهای ممنوعه در دوران بارداری است. در صورت نیاز به عکس‌برداری، پزشک به شما راهکارهای دیگری مانند اسکن اولتراسوند را توصیه می‌کند. اشعه‌ای که ازطریق عکس‌برداری پزشکی به جنین می‌رسد، می‌تواند منجر به نقص مادرزادی و مشکلات جسمی و ذهنی شود.
سایر آزمایشات رادیولوژی
بسیار مهم است که به پزشک یا متخصص خود بگویید که باردار هستید یا ممکن است باردار باشید. زیرا برخی از روش‌های عکس‌برداری پزشکی بر جنین تأثیر می‌گذارند. در صورت لزوم پزشک یا متخصص به شما یک روش رادیولوژی مناسب و کم خطرتر پیشنهاد می‌کند.
تعویض سطل زباله
افراد باردار باید از تعویض سطل زباله خودداری کنند. تمیز کردن سطل زباله کثیف می‌تواند فرد را در معرض خطر ابتلا به «توکسوپلاسموز» قرار دهد. با توجه به گفته منابع مورد اعتماد، اگر فرد باردار توکسوپلاسموز را به جنین منتقل کند، کودک دچار علائم شدید زیر می‌شود:
- کوری
- ناتوانی‌های ذهنی
- آسیب مغزی
- آسیب چشم
سیگار کشیدن
کشیدن سیگار هم از کارهای ممنوعه در دوران بارداری است. سیگار کشیدن در دوران بارداری جدا از افزایش خطر بیماری قلبی و سرطان ریه، می‌تواند مشکلات زیر را در دوران بارداری یا بعد از آن ایجاد کند:
- زایمان زودرس
- ناهنجاری‌های مادرزادی
- سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
- مشکلات جفت
- خطر ایجاد لخته خون
- زنان باردار باید به محض اطلاع از بارداری خود سیگار را ترک کنند و از قرار گرفتن در معرض دود سیگار بپرهیزند.
استعمال مواد مخدر
در حالی که استفاده از مواد مخدر همیشه خطرناک است، اما می‌تواند دوران بارداری آسیب‌های جبران نشدنی زیر را داشته باشد: مصرف مواد مخدر، احتمال مرده‌زایی، از دست دادن بارداری و ناهنجاری‌های مادرزادی را افزایش می‌دهد. باعث می‌شود نوزاد دچار سندرم محرومیت نوزادی یا NAS شود. به زبانی ساده، نوزاد به مواد مخدر اعتیاد پیدا می‌کند.
مصرف داروهای خاص
خانم‌های باردار باید از مصرف برخی از داروها خودداری کنند؛ زیرا این داروها به جنین آسیب می‌رساند. در ادامه داروهای ممنوعه را با هم می‌شناسیم:
- ایبوپروفن
- اکثر داروهای گیاهی
- مهارکننده‌های ACE
- برخی از داروهای سرماخوردگی در سه ماهه اول بارداری
- داروهای مخصوص آنفولانزا که دارای ترکیبات خاصی هستند.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
- برخی از داروهای ضد آکنه
3 ماهه اول بارداری چیست؟
یک بارداری کامل حدود 9 ماه طول می‌کشد و اکثر مردم (از جمله پزشکان و ماماها) آن را به “سه ماهه” تقسیم می‌کنند. اگرچه شما از لحظه لقاح باردار هستید اما 3 ماهه اول بارداری از اولین روز آخرین قاعدگی تا هفته 13 محاسبه می‌شود. این به این دلیل است که اکثر زنانی که به طور طبیعی باردار می‌شوند، تاریخ بارداری را نمی‌دانند. سه ماهه اول بارداری می‌تواند طاقت فرسا باشد. تغییراتی را که ممکن است تجربه کنید و نحوه مراقبت از خود در این دوران هیجان انگیز را درک کنید. دانستن اینکه چه تغییرات فیزیکی و عاطفی باید در طول 3 ماهه اول انتظار داشته باشید می‌تواند به شما کمک کند ماه های آینده را با اعتماد به نفس بیشتری سپری کنید. که در ادامه این تغییرات را بررسی می‌کنیم.
تغییرات حاملگی در 3 ماه اول
بارداری برای هر زنی متفاوت است. برخی از زنان در طول 3 ماه اول با سلامتی خوب می‌درخشند. در ادامه برخی از تغییراتی که ممکن است متوجه آنها شوید و اینکه کدام علائم نیاز به تماس با پزشک را دارند، آورده شده است. در حالی که اولین علامت بارداری شما ممکن است قاعدگی عقب افتاده باشد، می‌توانید انتظار تغییرات فیزیکی دیگری را در هفته های آینده داشته باشید از جمله:
خونریزی
حدود 25 درصد از زنان باردار در سه ماهه اول خود لکه بینی خفیفی دارند. در اوایل بارداری، لکه بینی خفیف ممکن است نشانه این باشد که رحم شما باردار شده است که در مقاله‌‌ی دیگری به تعریف و علل لکه بینی پرداختیم. بخاطر داشته باشین اگر خونریزی شدید، گرفتگی یا درد شدید در شکم خود دارید با پزشک تماس بگیرید. اینها می‌تواند نشانه‌های سقط جنین یا حاملگی خارج رحم باشد
حساسیت سینه
درد سینه یکی از اولین علائم بارداری است. آنها توسط تغییرات هورمونی تحریک می‌شوند که مجاری شیر شما را برای تغذیه کودک آماده می‌کند. سینه های شما احتمالاً در طول 3 ماهه اول درد خواهند داشت. استفاده نکردن از سوتین یا بالا بردن سایز سوتین می‌تواند احساس راحتی بیشتری به شما بدهد.
یبوست
در دوران بارداری، سطوح بالای هورمون پروژسترون باعث کاهش انقباضات ماهیچه‌ای می‌شود که به طور معمول غذا را در سیستم شما حرکت می‌دهد. فیبر بیشتری بخورید، مایعات اضافی بنوشید یا آهن کافی مصرف کنید همچنین فعالیت بدنی نیز می‌تواند کمک کننده باشد. اگر یبوست شما واقعاً شما را آزار می‌دهد، با پزشک خود در مورد مصرف ملین های خفیف یا نرم کننده های مدفوع در دوران بارداری بی خطر صحبت کنید.
ترشح
مشاهده ترشحات رقیق و سفید شیری (به نام لکوره) در اوایل بارداری طبیعی است. اگر آسایش بیشتری به شما دست می‌دهد می‌توانید آستر شورت بپوشید، اما از تامپون استفاده نکنید زیرا می‌تواند میکروب ها را وارد واژن شما کند. اگر ترشحات بوی بسیار بدی داشت، سبز یا زرد بود، یا ترشحات شفاف زیاد بود، با پزشک تماس بگیرید.
خستگی
بدن شما سخت کار می‌کند تا از یک کودک در حال رشد حمایت کند. یعنی راحت تر از حد معمول خسته می‌شوید. در صورت نیاز در طول روز چرت بزنید یا استراحت کنید. مطمئن شوید که آهن کافی دریافت می‌کنید. مقدار بسیار کم می‌تواند منجر به کم خونی شود که می‌تواند شما را حتی بیشتر خسته کند.
ویار به غذا
اگرچه ممکن است یک کاسه بستنی و چیپس نعناع را با ترشی شوید نخواهید، اما طبق کلیشه قدیمی، ذائقه شما ممکن است در دوران بارداری تغییر کند. بیش از 60 درصد زنان باردار هوس غذاهایی دارند که اصلا دوست ندارند. تسلیم شدن به هوس های غذایی هر از گاهی اشکالی ندارد، تا زمانی که بیشتر اوقات غذاهای سالم و کم کالری مصرف کنید. مصرف مواد غیر غذایی مانند خاک رس، خاک، یخ و… که می‌تواند برای شما و کودکتان خطرناک باشد. اگر این نوع هوس را تجربه کردید، فوراً آن را به پزشک خود گزارش دهید.
ادرار کردن زیاد
کودک شما هنوز خیلی کوچک است، اما رحم شما در حال رشد است و به مثانه شما فشار می‌آورد. در نتیجه ممکن است احساس کنید که باید همیشه به دستشویی بروید. نوشیدن مایعات را متوقف نکنید زیرا بدن شما به آنها نیاز دارد اما مصرف کافئین که مثانه شما را تحریک می‌کند را کاهش دهید به خصوص قبل از خواب.
مراقبت‌های بارداری در سه ماه اول
- چکاپ منظم در سه ماه اول بارداری
- بیشتر استراحت کنید و فعالیت های اضافی را کاهش دهید
- مراقبه و مدیتیشن روزانه را در برنامهایتان داشته باشید
- وسایل سنگین را به هیچ وجه بلند نکنید
- با انجام ورزش کگل عضلات کف لگن خود را تقویت کنید
- ویتامین های دوره بارداری را مصرف کنید
- آب و نوشیدنی زیادی در طول روز بنوشید
- از یک رژیم غذایی سرشار از میوه ها، سبزیجات، پروتئین های کم چرب و فیبر استفاده کنید.
- بهتر است از شریک زندگی، دوست یا یکی از اعضای خانواده خود بخواهید که با شما برای معاینه سلامت همراه شوند.