تفاوت مدل کلید و پریز اروپایی با داخلی در چیست؟

این روزها بیش از هر زمان دیگری، زندگی ما به برق وابسته شده است. تصور شارژ نداشتن گوشی، لپتاپ، تبلت، پاوربانک‌ها و… برای تک به تک ما تقریباً غیرممکن است. ناتوانی در شارژ، وقتی به چالش جدی تبدیل می‌شود که به کشور دیگری سفر کرده‌ایم، زبان آن‌ها را نمی‌دانیم، با خیابان‌ها و قوانین آن کشور آشنا نیستیم و بدتر از همه شارژ گوشی ما تمام شده و امکان شارژ هم نداریم. در چنین شرایطی ممکن است حتی نتوانیم بیشتر از یک متر از محل اقامتمان و یا حتی فرودگاه کشوری که به آن سفر کردیم، جابه‌جا شویم.

متاسفانه پریز برق در بسیاری از کشورها با هم متفاوت است و هر کشوری استاندارد خاص خودش را دارد. بنابراین یکی از مواردی که پیش از هر سفری باید درباره آن تحقیق کنیم، استانداردهای پریز برق، دو شاخه یا سه شاخه‌های آن کشور است. پیش از وقوع حادثه، باید علاج آن را پیدا کنیم.

چرا استانداردهای پریز برق در کشورهای مختلف متفاوت است؟

همان‌طور که می‌دانید ولتاژ برق اصلی در سراسر جهان یکسان نیست و همچنین فرکانس، یعنی تعداد دفعات تغییر جهت در ثانیه، در در کشورهای مختلف متفاوت است. در نتیجه، دوشاخه و پریز برق در بسیاری از کشورها نیز متفاوت است. این اختلافات ظاهراً بی‌اهمیت، پیامدهای ناخوشایندی در بردارد. به‌عبارت‌دیگر، اکثر وسایل خارجی به‌سادگی نمی‌توانند به پریز خانه متصل شوند.

برای حل این مشکل فقط دوراه وجود دارد:

• قسمت اصلی دوشاخه را قطع کرده و آن را با استانداردی که در کشور شما است جایگزین کنید.
• از یک آداپتور برای تبدیل دو شاخه استفاده کنید.

اگرچه خرید آداپتور یا دوشاخه جدید برای وسایل خارجی آسان است، اما در بسیاری از موارد این تنها نیمی از مشکل را حل می‌کند، زیرا اختلاف ولتاژ احتمالی را رفع نمی‌کند. برای مثال یک دستگاه الکتریکی ۱۲۰ ولتی که برای استفاده در آمریکای شمالی یا ژاپن طراحی شده است، اگر به یک پریز اروپایی متصل شود، ممکن است آتش بگیرد.

ناگفته نماند که فقدان یک ولتاژ، فرکانس و دوشاخه استاندارد جهانی، هزینه‌های اضافی زیادی را برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به همراه دارد و علاوه بر این، هزینه گزافی نیز بر محیط‌زیست وارد می‌کند. در این مقاله سعی شده است که بهترین و جذاب‌ترین کلید پریز اروپایی معرفی شود که اگر قصد سفر به خارج از کشور دارید، با انواع پریزهای متنوع و نام‌های آن‌ها آشنایی پیدا کرده باشید.

چرا هر کشوری ولتاژ خاص خودش را دارد؟

زمانی که برق برای اولین‌بار وارد خانه‌ها شد، اساساً برای ایجاد روشنایی بود. بااین‌ حال، گزینه‌ای مناسب و موردنیاز برای سایر وسایل گرمایشی و همچنین توسعه وسایل کم‌مصرف برای اتصال بودند. در آن زمان، برخی از شرکت‌های برق سیستم تقسیم تعرفه‌ای را اجرا کردند. هزینه برق برای روشنایی کمتر از هزینه‌های دیگر بود که منجر به اتصال لوازم کم ولتاژ (جاروبرقی، سشوار و غیره) به اتصالات برق شد.

از سوی دیگر، با افزایش رعایت موارد ایمنی ، خروجی‌های سه پایه نیز توسعه داده شد. سومین پایه (پین) در خروجی یک پایه ارت بود. یک مدار الکتریکی ممکن است به دلایل مختلفی به زمین متصل شده باشد. در مدارهای قدرت این اتصال‌ها عموماً برای افزایش موارد ایمنی و محافظت افراد یا دستگاه‌ها با استفاده از عایق کاری است.

مهم‌ترین نکته‌ای باید در اینجا اشاره کرد، برای دهه‌ها، کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک در ایجاد دوشاخه و پریز جهانی سعی کرده است، اما بارها مسائل سیاسی و اقتصادی چوب لای چرخ پریز استاندار قرار داد. بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا هنوز در همان وضعیتی قرار دارند که برزیل در آن قرار داشته است. برخی از این کشورها با اصطلاح “جهانی” یا “چند استاندارد”برای پریزها، با یک روش نادرست و کوته‌بینانه در صدد حل مشکل نصب برآمدند، اما این موارد اغلب استانداردهای ایمنی را نقض می‌کنند.

در حال حاضر در جهان کمتر از ۱۵ نوع و سبک مختلف از دوشاخه و پریز موجود است. بسیاری از کشورها ترجیح می‌دهند به‌جای استفاده از استانداردهای ایالات متحده، دو یا سه شاخه و پریز مخصوص خود را تولید کنند. شاخه‌های سرسخت و عایق‌بندی نشده آمریکایی، از نظر طراحی تقریباً به ماقبل تاریخ تعلق دارند و به طور فاجعه‌آمیزی ناامن هستند.

اندازه سوراخ‌های ورودی این پریز با هم متفاوت است زیرا عرض دو تیغه یا شاخه یکسان نیست فقط به یک صورت می‌توان دوشاخه را وارد پریز کرد. همچنین سر دوشاخه‌ها سوراخی گرد طراحی شده است. این نوع پریز‌ها از سال ۱۹۶۵ در ایالت متحده و کانادا مجوز نگرفت، اما هنوز در ساختمان‌های قدیمی می‌توان آن‌ها را دید.

پریز نوع B

در بعضی از کشورها، خروجی‌های نوع B زمینی هنوز غیرمعمول هستند؛ بنابراین افراد معمولاً می‌توانند ارت یک شاخه نوع B را قطع کنند تا بتوانند آن را با یک پریز دو شاخه‌ای بدون ارت وصل کنند. البته باید گفت این نوع پریزها عاری از عایق می‌باشند که برای مصرف‌کنندگان بسیار خطرناک هستند.

پریز نوع C

این نوع پریز یکی از پرکاربردترین پریزها در سطح بین‌المللی است و در تمام کشورهای اروپایی به جز انگلستان، ایرلند، مالت و قبرس از آن‌ها استفاده می‌شود. این پریز دارای دو ورودی و فاقد پین زمین است. دو شاخه پریز نوع C گرد و در بین مردم با نام Europlug معروف است.

دو شاخه نوع C، دارای دو پایه گرد 4 میلیمتری با طول 19 و در فاصله 18.6 میلی‌متر از هم است. دوشاخه “معمولی”، معمولی‌ترین نوع C، با جریان 2.5 آمپر، فقط برای وسایل کم‌مصرف مورداستفاده قرار می‌گیرد. در حالی که دو شاخه 16 و 10 آمپر C در وسایل پرمصرف (مانند سشوار، بخاری برقی، جاروبرقی و…) استفاده می‌شود.

اگرچه دوشاخه نوع C در بسیاری از نقاط جهان استفاده می‌شود، اما برای پریزهای نوع C ماجرا برعکس است. این نوع سوکت‌ها قدیمی و غیراستاندارد در مقایسه با نوع سوکت‌های E، F، J، K، L، N و O هستند. امروزه اکثر کشورها خواستار نصب پریزهای ارت‌دار در ساختمان‌های جدید هستند. از آنجا که سوکت‌های نوع C بدون ارت می‌باشند، تقریباً در همه‌جا غیرقانونی شده و نوع E، F، H، J، K، L، N یا O (بسته به کشور) جایگزین آن گشته است.

پریز نوع D

هند یک پلاگین استانداردی را تنظیم کرده است که بر اساس استاندارد 546 انگلیس (استاندارد قبل از 1947) تعریف شده بود. این سه شاخه ۵ آمپر دارای سه پین گرد است که با یکدیگر تشکیل مثلث می‌دهند. پایه ارت مرکزی 20.6 میلی‌متر طول و 7.1 میلی‌متر قطر دارد. خط 5.1 میلی‌متر و پین‌های خنثی به طول 14.9 میلی‌متر و در مراکز با فاصله 19.1 میلی‌متر از یکدیگر قرار دارند. فاصله مرکز به مرکز بین پایه زمین و وسط خط کم‌رنگ اتصال دوپایه قدرت 22.2 میلی‌متر است.

دوشاخه نوع M که پایه‌های بزرگ‌تری دارد و قدرت آن ۱۵ آمپر است، در کنار نوع D برای وسایل بزرگ‌تر در هند، نپال و پاکستان استفاده می‌شود. بعضی از پریزها می‌توانند دوشاخه‌های نوع M و D به طور یکسان مناسب باشند.

از سوی دیگر، یک سازگاری غیرعمدی بین پریزهای نوع D و دوشاخه‌های مختلف اروپایی وجود دارد. اگرچه مراکز سه شاخه‌های نوع C نسبت به مراکز پلاگین نوع D به یکدیگر نزدیک‌تر هستند، اغلب بدون تلاش زیاد همراه با انعطاف‌پذیری پایه‌های آن در یک خروجی نوع D قرار می‌گیرد. بااین‌حال، نمی‌توان دوشاخه را به طور کامل در پریزهای نوع D قرار داد، زیرا شاخک‌ها در پایه دوشاخه نوع C غیرقابل‌انعطاف می‌باشند و طول آنها از پایه‌های دوشاخه نوع D بیشتر است (19 میلی‌متر در مقابل 14.9میلی‌متر). به همین دلیل است که دوشاخه‌های نوع C همیشه تماس درستی برقرار نمی‌کنند و ممکن است باعث جرقه سوکت شوند که در بعضی موارد ممکن است منجر به اتصال کوتاه شود.

پریز نوع E

نوع E در درجه اول در فرانسه، بلژیک، لهستان، اسلواکی، جمهوری چک، تونس و مراکش استفاده می‌شود. سوکت استاندارد شده فرانسه، بلژیک و برخی دیگر از کشورها با سوکت CEE 7/4 (نوع F) که در آلمان و سایر کشورهای قاره اروپا استاندارد است متفاوت است.

خوشبختانه دوشاخه‌های نوع F با سوکت‌های نوع E و برعکس کاملاً سازگار هستند. درگذشته، در مورد پریزهای قبلی این‌گونه نبوده است. دلیل عدم سازگاری اولیه این بود که اتصال زمین در سوکت E با یک پین نر گرد انجام می‌شود که برای به طور ثابت در سوکت نصب شده است.

شاخه‌های نوع F قدیمی سوراخ زمینی برای پذیرش پایه ارت از پریز نوع E نداشتند. این پایه 14 میلی‌متر طول و قطر آن 4.8 میلی‌متر است. دوشاخه اتصال زمینی آن شبیه به نوع C است با این تفاوت که گرد است. دوشاخه دارای دوپایه گرد با قطر 4.8 میلی‌متر است که طول آن‌ها 19 میلی‌متر و در مراکز با فاصله 19 میلی‌متر از یکدیگر قرار دارند. فاصله مرکز به مرکز و وسط خط متصل‌کننده دوپایه قدرت 10 میلی‌متر است.

۲۲ مدل از پرکاربردترین کلید‌های برق

در راستای برطرف‌کردن اختلافات بین سوکت‌های E و F، اکنون پلاگین E/F استاندارد اروپایی ساخته شد که CEE 7/7 نامیده می‌شود. این مدل دارای تورفتگی‌های بالا و پایین با گیره‌های زمینی برای جفت شدن با سوکت نوع F است و به‌آسانی پایه اتصال سوکت نوع E را می‌پذیرید. دوشاخه ترکیبی E/F کاملاً گرد نیست، اما دارای یک جفت برش پلاستیکی در سمت چپ و راست برای قراردادن در پریز نوع F است.

پریز نوع F

نوع F شبیه C است با این تفاوت که گرد است و دارای تورفتگی‌های بالا و پایین با گیره‌های رسانا که برای ارت قرار گرفته است. دوشاخه کاملاً گرد نیست، اما دارای یک جفت شکاف پلاستیکی در سمت چپ و راست است تا در هنگام استفاده از شاخه‌های بزرگ و سنگین ثبات بیشتری ایجاد کند (به‌عنوان‌مثال با ترانس‌های داخلی).

دوشاخه دارای دوپایه با قطر 4.8 میلی‌متر گرد است که طول آن‌ها 19 میلی‌متر و در مراکز با فاصله 19 میلی‌متر از یکدیگر قرار دارد. فاصله بین هر دو گیره ارت و خط فرضی میانی اتصال مراکز دوپایه قدرت 16 میلی‌متر است. این مدل در کاربردهای حداکثر 16 آمپر استفاده می‌شود. بالاتر از آن، تجهیزات یا باید به طور دائم به شبکه متصل شوند یا از طریق یک اتصال‌دهنده برق دیگر مانند سیستم IEC 60309 متصل شوند.

پریز نوع G

نوع G عمدتاً در انگلستان، ایرلند، قبرس، مالت، مالزی، سنگاپور، هنگ‌کنگ و شبه‌جزیره عربستان استفاده می‌شود. این پلاگ 13 آمپر دارای سه پین مستطیل است که با هم تشکیل مثلث می‌دهند. ابعاد پین ارت 4 در 8 میلی‌متر است که 22.7 میلی‌متر طول دارد. پین‌های خطی و خنثی 4 در 6.35 میلی‌متر با طول 17.7 میلی‌متر هستند که در مراکز با فاصله 22.2 میلی‌متر قرار دارند. فاصله مرکز به مرکز بین پایه ارت و خط میانی فرضی متصل‌کننده دوپایه قدرت 22.2 میلی‌متر است. روکش‌های عایقی به طول 9 میلی‌متر از تماس تصادفی با رابط برهنه جلوگیری می‌کند.

مدل استاندارد BS 1363 انگلیس برای همه اتصالات به شبکه برق نیاز به استفاده از پلاگین سه شاخه زمین و دوشاخه فیوز دارد. دستگاه‌های دو سیم کلاس II ارت ندارد و اغلب دارای یک‌پایه پلاستیکی هستند که فقط برای بازکردن اتصال پریز است.

شاخه‌ها و پریزهای نوع G از سال 1946 ظاهر شدند و این استاندارد برای اولین‌بار در سال 1947 منتشر شد. در دهه 1960، اکثر تأسیسات قبلی با استاندارد جدید از نو سیم‌کشی شده بودند. پریزهای دیواری نوع G عموماً دارای کلیدهایی برای ایمنی بیشتر هستند.

پریز نوع H

این پریز ارت‌دار 16 آمپر، مخصوص اسرائیل و فلسطین است. این سه شاخه گرد مثلثی شکل با قطر 4.5 میلی‌متر و طول 19 میلی‌متر است، فاصله مرکز خط و پایه‌های خنثی 19 میلی‌متر از یکدیگر است. فاصله مرکز به مرکز بین پایه ارت و خط میانی فرضی متصل‌کننده دو پایه قدرت 9.5 میلی‌متر است.

پریزهای‌های نوع H شاخه‌های نوع C را نیز می‌پذیرند این مورد تا قبل از سال 1989 نبود، یعنی زمانی که شاخه اسرائیلی صاف و تخت بودند. پریزهای برق از سال 1989 ساخته شده و هر دوشاخه پین تخت و گرد را می‌پذیرند. شاخه‌های صاف نوع H در حال حاضر منسوخ شده‌اند، اما هنوز هم گاهی اوقات می‌توان آنها را پیدا کرد. این سری‌ها در کرانه باختری و تمام نوار غزه نیز استفاده می‌شود.

پریزهای نوع H دقیقا با دوشاخه نوع E یا نوع F سازگار نیستند، زیرا قطر اتصال سوکت اسرائیلی 0.3 میلی‌متر کمتر از شاخه‌های E / F است. بااین‌حال، با فشار شدید می‌توانید چنین شاخه‌هایی را به پریزهای مدل اسرائیل وارد کنید، اما به یاد داشته باشید که دستگاه ارت ندارد و بیرون کشیدن دوشاخه بسیار سخت است!

پریز نوع I

نوع I عمدتاً در استرالیا، نیوزیلند، پاپوآ، گینه‌نو، چین و آرژانتین استفاده می‌شود. این شاخه 10 آمپر دارای دو تیغه مسطح به ضخامت 1.6 میلی‌متر است که در 30 درجه عمودی تنظیم شده و یک وارونه V را تشکیل می‌دهد. فاصله مراکز آنها 13.7 میلی‌متر است و طول هر دوشاخه 17.3 میلی‌متر و عرض آن‌ها 6.3 میلی‌متر است. اندازه تیغه زمین تخت نیز 6.3 در 1.6 میلی‌متر اما طول آن 20 میلی‌متر است. فاصله مرکز پایه و وسط شاخه 10.3 میلی‌متر است.

یک نسخه بدون اتصال زمین از این پلاگین نیز وجود دارد که فقط دوشاخه تخت V شکل دارد. هر دو نسخه پلاگین دارای پین‌های خنثی و عایق بندی شده هستند، بنابراین حتی اگر دوشاخه به طورکامل در یک سوکت قرار نگیرد، لمس قسمت ظاهری دوشاخه نمی‌تواند شوک ایجاد کند.

شکل دوشاخه / پریز با درجه 15 آمپر نیز موجود است، اما پایه اتصال به زمین گسترده‌تر  8 میلی‌متر به جای 6.3 میلی‌متر است. یک دوشاخه استاندارد 10 آمپر در یک خروجی 15 آمپر  می‌تواند قرار گیرد، اما یک دوشاخه 15 آمپر فقط مخصوص پریز 15 آمپر است.