حق ثبت سکه مهریه چگونه است؟ | راهنمای کامل مراحل و نکات حقوقی
حق ثبت سکه مهریه
حق ثبت سکه مهریه وجهی است که در صورت تصویب طرح پیشنهادی «اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و مهریه» در مجلس شورای اسلامی، بابت ثبت مهریه های سکه در دفاتر ازدواج دریافت خواهد شد. این طرح با هدف ساماندهی مهریه های نامتعارف و کاهش چالش های حقوقی و اجتماعی ناشی از آن، در حال بررسی است و هنوز به قانون قطعی تبدیل نشده است.
مسئله مهریه، یکی از پیچیده ترین و پرچالش ترین موضوعات در نظام حقوقی و اجتماعی ایران محسوب می شود که همواره بحث های گسترده ای را به همراه داشته است. مهریه های سنگین، به ویژه در قالب سکه طلا، نه تنها می تواند بنیان های اقتصادی خانواده ها را تحت تاثیر قرار دهد، بلکه در بسیاری از موارد منجر به مشکلات عدیده حقوقی، از جمله زندانی شدن مردان به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهریه، شده است. در واکنش به این چالش ها و با هدف ایجاد شفافیت و کاهش دعاوی مرتبط، طرح هایی در مجلس شورای اسلامی به منظور اصلاح قوانین مهریه مطرح شده که یکی از مهم ترین آن ها، موضوع «حق ثبت سکه مهریه» است. این طرح، ابعاد مختلفی دارد که از تعریف و چرایی آن گرفته تا نحوه محاسبه و مسئولیت پرداخت، نیازمند تبیین دقیق است. آگاهی از جزئیات این طرح، به ویژه برای زوجین در شرف ازدواج، مشاوران حقوقی و تمامی ذی نفعان، برای تصمیم گیری آگاهانه و پیشگیری از ابهامات و مشکلات احتمالی، ضروری است.
حق ثبت مهریه چیست و چرا مطرح شده است؟
پیش از بررسی جزئیات طرح حق ثبت مهریه، لازم است ابتدا مفهوم کلی «حق الثبت» در نظام حقوقی ایران تبیین شود تا زمینه لازم برای درک دقیق تر «حق ثبت مهریه» فراهم آید. حق الثبت به وجوهی اطلاق می شود که سازمان ثبت اسناد و املاک کشور یا دفاتر رسمی زیرمجموعه آن، بابت خدمات ثبتی و تنظیم اسناد از مراجعین دریافت می کنند. این وجوه برای پوشش هزینه های اداری و ارائه خدمات ثبتی وصول می گردد.
تعریف دقیق حق ثبت مهریه
با توجه به مفهوم کلی حق الثبت، حق ثبت مهریه (که گاهی به اشتباه «مالیات مهریه» نامیده می شود)، به وجهی گفته می شود که در صورت تصویب طرح قانونی مربوطه، در هنگام ثبت رسمی عقد نکاح و درج میزان مهریه در سند ازدواج، توسط دفاتر رسمی ازدواج از زوجین دریافت خواهد شد. هدف از دریافت این مبلغ، ثبت قانونی و رسمی مهریه در دفاتر مربوطه و ایجاد مستندات رسمی برای آن است.
تمایز حق ثبت مهریه از مالیات مهریه
بسیاری از افراد، اصطلاحات «حق ثبت مهریه» و «مالیات مهریه» را به جای یکدیگر به کار می برند، حال آنکه این دو مفهوم از نظر حقوقی متفاوت هستند. حق ثبت مهریه، همانگونه که توضیح داده شد، وجهی است که بابت خدمات ثبتی و درج مهریه در اسناد رسمی دریافت می شود. این مبلغ با هدف پوشش هزینه های اداری و به عنوان هزینه ای برای رسمیت بخشیدن به مهریه در سند ازدواج، پرداخت می گردد و جنبه خدماتی دارد. در مقابل، مالیات به معنای کسر درصدی از یک درآمد، ثروت یا دارایی به نفع دولت است که جنبه عمومی و تنظیم گری اقتصادی دارد و هدف آن تامین بودجه عمومی و بازتوزیع ثروت است. تا کنون، قانون صریحی مبنی بر اخذ مالیات از مهریه به معنای رایج کلمه وجود ندارد و طرح های مرتبط بیشتر به موضوع حق ثبت یا هزینه های دادرسی مربوط می شوند. بنابراین، استفاده از اصطلاح «حق ثبت مهریه» دقیق تر و منطبق با مبانی حقوقی جاری است.
دلایل و اهداف طرح اصلاح قانون مهریه
طرح موضوع «حق ثبت مهریه» و اصلاح قوانین مربوط به آن، از دلایل و اهداف متعددی نشأت می گیرد که مهم ترین آن ها به شرح زیر است:
- کاهش مهریه های نامتعارف و سنگین: یکی از اصلی ترین اهداف، ایجاد بازدارندگی برای تعیین مهریه های بسیار بالا است. با وضع هزینه ثبت متناسب با میزان مهریه، این امید وجود دارد که زوجین به تعیین مهریه های واقع بینانه تر ترغیب شوند.
- جلوگیری از زندانی شدن مردان: مهریه های سنگین و عدم توانایی مردان در پرداخت آن، به یکی از عوامل اصلی افزایش جمعیت زندانیان مهریه در کشور تبدیل شده است. این طرح، با هدف کاهش این آمار و جلوگیری از تحمیل بار مالی و اجتماعی بر نظام قضایی، مطرح شده است.
- شفاف سازی و ساماندهی مالی: این طرح می تواند به شفافیت بیشتر در حوزه مهریه کمک کرده و چارچوب مشخصی برای هزینه های مرتبط با آن ارائه دهد.
- حفظ بنیان خانواده: تعیین مهریه های سنگین که صرفاً جنبه ابزاری پیدا کرده، گاه به ابزاری برای فشار در زندگی مشترک تبدیل می شود. هدف دیگر این طرح، کمک به تحکیم بنیان خانواده با تمرکز بر ارزش های واقعی زندگی مشترک به جای مسائل مالی افراطی است.
وضعیت حقوقی کنونی طرح حق ثبت مهریه
طرح «اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و مهریه» که شامل مفاد مربوط به حق ثبت سکه مهریه است، در حال حاضر یک طرح پیشنهادی در مجلس شورای اسلامی محسوب می شود و هنوز به عنوان قانون قطعی به تصویب نهایی نرسیده و ابلاغ نشده است. مراحل بررسی این طرح شامل تصویب در کمیسیون های مربوطه، ارائه به صحن علنی مجلس، تصویب در مجلس و در نهایت تایید شورای نگهبان است. تا زمانی که این مراحل به طور کامل طی نشود و مصوبه نهایی ابلاغ نگردد، طرح مذکور جنبه قانونی و اجرایی نخواهد داشت.
آگاهی از این نکته برای تمامی ذی نفعان حیاتی است تا از هرگونه سوءتفاهم یا ارائه اطلاعات نادرست جلوگیری شود. بنابراین، اطلاعات ارائه شده در این مقاله، بر مبنای مفاد پیشنهادی این طرح است و ممکن است در آینده پس از تصویب و ابلاغ نهایی، دچار تغییراتی شود.
میزان و نحوه محاسبه حق ثبت سکه مهریه در سال 1403 و 1404
یکی از مهم ترین بخش های طرح حق ثبت مهریه، مربوط به نرخ ها و نحوه محاسبه آن است. آگاهی از این جزئیات به زوجین کمک می کند تا با دید بازتری نسبت به تعیین مهریه و هزینه های احتمالی آن اقدام کنند. لازم به ذکر است که ارقام و نرخ های ارائه شده در این بخش، بر اساس مفاد طرح پیشنهادی است و جنبه قطعی و نهایی ندارد.
جدول نرخ های پیشنهادی حق ثبت بر اساس تعداد سکه
بر اساس مفاد طرح پیشنهادی «اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و مهریه»، نرخ های حق ثبت سکه مهریه به صورت پلکانی و بر اساس تعداد سکه تعیین شده است:
| تعداد سکه مهریه | نرخ پیشنهادی حق ثبت |
|---|---|
| تا سقف 14 سکه | بدون حق ثبت |
| بین 14 تا 100 سکه | 0.4 درصد (چهار دهم درصد) ارزش کل سکه ها |
| بین 100 تا 200 سکه | 2 درصد ارزش کل سکه ها |
| 200 سکه و بیشتر | 15 درصد ارزش کل سکه ها |
این جدول نشان می دهد که هرچه میزان مهریه (تعداد سکه) افزایش یابد، نرخ حق ثبت نیز به صورت تصاعدی بالا می رود. این ساختار پلکانی به منظور ایجاد بازدارندگی قوی تر در برابر تعیین مهریه های بسیار سنگین طراحی شده است.
فرمول دقیق محاسبه حق ثبت مهریه سکه
برای محاسبه دقیق حق ثبت مهریه سکه، از فرمول زیر می توان استفاده کرد:
حق ثبت مهریه = (تعداد سکه × قیمت روز هر سکه) × (نرخ حق ثبت / 100)
در این فرمول، «قیمت روز هر سکه» بهای یک واحد سکه طلا در زمان ثبت عقد را شامل می شود و «نرخ حق ثبت» نیز بر اساس جدول پلکانی فوق تعیین می گردد. تقسیم نرخ حق ثبت بر 100 برای تبدیل درصد به عدد اعشاری انجام می شود.
مثال های عملی برای هر دسته سکه
برای روشن تر شدن نحوه محاسبه، چند مثال با در نظر گرفتن نرخ فرضی سکه تمام بهار آزادی طرح جدید به قیمت هر سکه 40,000,000 ریال (چهل میلیون ریال) ارائه می شود:
- مهریه 50 سکه:
- تعداد سکه: 50
- قیمت هر سکه: 40,000,000 ریال
- ارزش کل سکه ها: 50 × 40,000,000 = 2,000,000,000 ریال (دو میلیارد ریال)
- نرخ حق ثبت (طبق جدول برای 14 تا 100 سکه): 0.4 درصد
- محاسبه حق ثبت: 2,000,000,000 × (0.4 / 100) = 8,000,000 ریال (هشت میلیون ریال)
- مهریه 150 سکه:
- تعداد سکه: 150
- قیمت هر سکه: 40,000,000 ریال
- ارزش کل سکه ها: 150 × 40,000,000 = 6,000,000,000 ریال (شش میلیارد ریال)
- نرخ حق ثبت (طبق جدول برای 100 تا 200 سکه): 2 درصد
- محاسبه حق ثبت: 6,000,000,000 × (2 / 100) = 120,000,000 ریال (صد و بیست میلیون ریال)
- مهریه 300 سکه:
- تعداد سکه: 300
- قیمت هر سکه: 40,000,000 ریال
- ارزش کل سکه ها: 300 × 40,000,000 = 12,000,000,000 ریال (دوازده میلیارد ریال)
- نرخ حق ثبت (طبق جدول برای 200 سکه و بیشتر): 15 درصد
- محاسبه حق ثبت: 12,000,000,000 × (15 / 100) = 1,800,000,000 ریال (یک میلیارد و هشتصد میلیون ریال)
این مثال ها به وضوح نشان می دهند که با افزایش تعداد سکه ها، مبلغ حق ثبت مهریه می تواند به ارقام قابل توجهی برسد.
مبنای محاسبه قیمت روز سکه
یکی از نکات حائز اهمیت در محاسبه حق ثبت مهریه، تعیین مبنای «قیمت روز سکه» است. در عرف قضایی و حقوقی ایران، برای محاسبات مهریه و دیون مرتبط با سکه، عموماً سکه تمام بهار آزادی طرح جدید (امامی) به عنوان معیار اصلی در نظر گرفته می شود. این نوع سکه، به دلیل نقدشوندگی بالا و شفافیت قیمتی در بازار، معمولاً مبنای ارزیابی قرار می گیرد.
قیمت روز سکه نیز به طور معمول، نرخ بازار آزاد است که در لحظه ثبت عقد از مراجع معتبر استخراج می شود. نرخ های بانکی یا دولتی، معمولاً برای این منظور مورد استفاده قرار نمی گیرند، مگر اینکه در متن صریح قانون یا آیین نامه های اجرایی آتی، مبنای دیگری ذکر شود. بنابراین، دفاتر ازدواج، در زمان ثبت سند، باید آخرین قیمت بازار آزاد سکه تمام بهار آزادی طرح جدید را استعلام و مبنای محاسبه قرار دهند.
نحوه و مسئولیت پرداخت حق ثبت مهریه
علاوه بر نرخ و نحوه محاسبه، چگونگی پرداخت و مسئولیت آن نیز از ابعاد مهم طرح حق ثبت مهریه است که برای زوجین در شرف ازدواج، اهمیت بسزایی دارد. شفافیت در این زمینه، از بروز اختلافات احتمالی در زمان عقد جلوگیری می کند.
روش پرداخت حق ثبت مهریه
در صورت تصویب و ابلاغ نهایی طرح حق ثبت مهریه، روش پرداخت این وجوه همانند سایر حق الثبت ها و هزینه های دفتری خواهد بود. این بدان معناست که پرداخت از طریق دستگاه های کارتخوان موجود در دفاتر رسمی ازدواج صورت خواهد گرفت. بنابراین، نیازی به مراجعه به بانک یا انجام مراحل پیچیده اداری برای پرداخت این مبلغ نخواهد بود و زوجین می توانند به سادگی در همان دفترخانه، با استفاده از کارت بانکی خود، حق ثبت مهریه را پرداخت کنند.
مسئولیت پرداخت حق ثبت مهریه: قاعده و استثنائات
بر اساس مفاد پیشنهادی طرح «اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و مهریه»، مسئولیت پرداخت حق ثبت مهریه به صورت مناصفه (به تساوی) بر عهده زوجین است. این بدان معناست که 50 درصد از مبلغ حق ثبت بر عهده مرد (زوج) و 50 درصد دیگر بر عهده زن (زوجه) خواهد بود. این قاعده، با هدف تقسیم بار مالی و مسئولیت مشترک در امر ازدواج تعیین شده است.
با این حال، یک نکته حقوقی مهم وجود دارد: امکان توافق طرفین. زوجین می توانند با توافق قبلی و صریح خود، مسئولیت پرداخت را به شکل دیگری تعیین کنند. برای مثال، ممکن است توافق شود که تمام مبلغ حق ثبت را مرد بپردازد، یا برعکس، زن متعهد به پرداخت کل آن شود. چنین توافقی باید به صورت کتبی و در صورت امکان در همان سند رسمی ازدواج یا در قالب یک اقرارنامه مجزا که به تایید دفترخانه می رسد، قید گردد تا از هرگونه ابهام یا اختلاف در آینده جلوگیری شود.
زمان پرداخت حق ثبت مهریه
زمان پرداخت حق ثبت مهریه، در صورت تصویب نهایی طرح، همزمان با ثبت رسمی عقد نکاح در دفترخانه خواهد بود. به عبارت دیگر، پیش از آنکه سند ازدواج به طور کامل تنظیم و امضا شود و رسمیت یابد، می بایست حق ثبت مهریه نیز پرداخت شده باشد. دفاتر ازدواج، پس از دریافت این مبلغ و اطمینان از واریز آن، مراحل نهایی ثبت عقد و صدور سند ازدواج را تکمیل خواهند کرد. این رویکرد تضمین می کند که تمامی الزامات مالی مرتبط با ثبت مهریه، پیش از نهایی شدن ازدواج، تسویه شده اند.
ابعاد حقوقی و اجتماعی طرح حق ثبت مهریه (نگاهی جامع تر)
طرح حق ثبت مهریه، مانند هر طرح قانونی مهم دیگری، ابعاد حقوقی و اجتماعی گسترده ای دارد و دیدگاه های متفاوتی را در جامعه و میان کارشناسان برانگیخته است. بررسی این دیدگاه ها به درک جامع تری از پیامدهای احتمالی طرح کمک می کند.
دیدگاه موافقان و مخالفان طرح
استدلال موافقان طرح:
- نقش بازدارنده در تعیین مهریه های سنگین: اصلی ترین استدلال موافقان، کاهش مهریه های نامتعارف است. آن ها معتقدند با تحمیل بار مالی در ابتدای زندگی، زوجین به تعیین مهریه های معقول تر ترغیب می شوند.
- کاهش آمار زندانیان مهریه: این طرح می تواند به طور مستقیم در کاهش آمار مردان زندانی به دلیل عدم پرداخت مهریه موثر باشد و از فروپاشی خانواده ها جلوگیری کند.
- کمک به شفافیت مالی: موافقان بر این باورند که این طرح به شفافیت بیشتر در روابط مالی زوجین و پیشگیری از سوءاستفاده های احتمالی کمک می کند.
- عادی سازی مهریه: هدف دیگر، خارج کردن مهریه از وضعیت یک ابزار فشار و تبدیل آن به یک حق مالی معقول و متناسب است.
استدلال مخالفان طرح:
- تضعیف موقعیت مالی و حقوقی زن: مخالفان معتقدند در جامعه ای که حمایت های اجتماعی و مالی از زنان پس از طلاق کافی نیست، مهریه به عنوان تنها پشتوانه مالی و اهرم حقوقی زن عمل می کند و تحمیل هزینه ثبت، این موقعیت را تضعیف می کند.
- تحمیل بار مالی جدید در آغاز زندگی: آن ها بیان می کنند که زوجین در ابتدای زندگی مشترک با هزینه های بسیاری مواجه هستند و اضافه شدن این بار مالی می تواند فشار زیادی بر آن ها وارد کند.
- نگرانی از کاهش آمار ازدواج: برخی نگرانند که افزایش هزینه های ازدواج، به ویژه برای جوانان، منجر به کاهش آمار ازدواج و افزایش ازدواج های غیررسمی شود.
- عدم حل ریشه ای مشکل: به اعتقاد مخالفان، این طرح صرفاً به یک علامت سطحی می پردازد و ریشه های فرهنگی و اقتصادی مهریه های سنگین را حل نمی کند.
ارتباط با صندوق تهیه جهیزیه برای افراد نیازمند
برخی از منابع و اظهارنظرها در مورد طرح حق ثبت مهریه، به این نکته اشاره دارند که وجوه حاصل از این طرح می تواند به «صندوق تهیه جهیزیه برای افراد نیازمند» واریز شود. این پیشنهاد با هدف استفاده از درآمدهای حاصله برای یک هدف خیرخواهانه و اجتماعی مطرح شده است. در صورت تصویب نهایی طرح و لحاظ شدن این بند در قانون، بخشی یا تمام درآمدهای حق ثبت مهریه می تواند به این صندوق اختصاص یابد تا به تامین جهیزیه برای زوج های کم بضاعت کمک کند. این رویکرد می تواند یکی از توجیه های اجتماعی طرح باشد، اگرچه باید منتظر جزئیات دقیق مصوبه نهایی ماند.
تاثیر بر مهریه های غیر سکه
با وجود آنکه تمرکز اصلی طرح پیشنهادی بر «سکه» و مهریه های مبتنی بر آن است، اما اصولاً مفهوم «حق ثبت مهریه» به طور کلی برای مهریه مطرح شده است. در صورت تصویب نهایی قانون، لازم است نحوه تاثیر آن بر انواع دیگر مهریه نیز مشخص گردد. مهریه می تواند شامل ملک، وجه نقد (ریال یا ارز)، لوازم منزل یا سایر اموال منقول و غیرمنقول باشد. اگرچه محاسبه ارزش این مهریه ها ممکن است پیچیدگی های خاص خود را داشته باشد (مانند ارزیابی قیمت ملک یا ارز در زمان ثبت)، اما منطق قانون گذاری احتمالاً به سمتی خواهد رفت که برای تمامی انواع مهریه، با تبدیل آن ها به ارزش ریالی روز، حق ثبتی متناسب دریافت شود. جزئیات این موضوع در آیین نامه های اجرایی آتی قانون مشخص خواهد شد.
نکات مهم و توصیه های کاربردی برای زوجین و خانواده ها
با توجه به ابهامات و پیچیدگی های مربوط به طرح حق ثبت مهریه، لازم است زوجین و خانواده ها با آگاهی کامل و رویکردی مسئولانه در مورد تعیین مهریه اقدام کنند. در ادامه به برخی توصیه های کاربردی اشاره می شود:
اهمیت مشاوره حقوقی قبل از تعیین و ثبت مهریه
پیش از هرگونه توافق نهایی بر سر میزان مهریه، قویاً توصیه می شود که زوجین و خانواده هایشان از مشاوره متخصصان حقوقی و وکلای خانواده بهره مند شوند. یک وکیل یا مشاور حقوقی مجرب می تواند تمامی ابعاد قانونی، مالی و اجتماعی تعیین مهریه را تبیین کرده و با توجه به شرایط خاص هر زوج، بهترین راهکار را ارائه دهد. این مشاوره می تواند از بروز مشکلات و اختلافات آتی پیشگیری کند.
توجه به توانایی مالی زوج در تعیین مهریه و پرهیز از مهریه های غیرمتعارف
یکی از مهم ترین اصول در تعیین مهریه، توجه به توانایی مالی مرد است. تعیین مهریه هایی که خارج از عرف و توان پرداخت زوج باشد، نه تنها پشتوانه مطمئنی برای زن نخواهد بود، بلکه می تواند در آینده موجب بروز درگیری های حقوقی و مالی شدید شود. مهریه باید به گونه ای تعیین شود که هم حق زن را تامین کند و هم مرد توان پرداخت آن را داشته باشد تا جنبه اجرایی و واقعی پیدا کند.
تفاوت حق ثبت مهریه با هزینه های دادرسی مطالبه مهریه
ضروری است که زوجین و خانواده ها تفاوت میان «حق ثبت مهریه» و «هزینه های دادرسی مطالبه مهریه» را به وضوح درک کنند. حق ثبت مهریه، مبلغی است که در زمان ثبت عقد و برای رسمیت بخشیدن به مهریه در سند ازدواج پرداخت می شود. این هزینه، پیش از بروز هرگونه اختلاف و دعوای حقوقی اخذ می گردد. در مقابل، هزینه های دادرسی مطالبه مهریه، به مبالغی گفته می شود که زوجه در صورت عدم پرداخت مهریه از سوی زوج و برای طرح دعوا در محاکم قضایی یا اجرای ثبت، می بایست پرداخت کند. این هزینه ها شامل مواردی نظیر هزینه برگ دادخواست، هزینه کارشناسی (در صورت لزوم)، و نیم عشر اجرایی (در صورت اقدام از طریق اجرای ثبت) می شود. زمان پرداخت این دو هزینه کاملاً متفاوت است و نباید آن ها را با یکدیگر اشتباه گرفت.
پیگیری وضعیت نهایی طرح از مراجع رسمی و دفاتر ازدواج قبل از اقدام
همانطور که قبلاً اشاره شد، طرح حق ثبت مهریه هنوز به قانون قطعی تبدیل نشده است. بنابراین، به زوجین توصیه می شود که پیش از اقدام به ثبت ازدواج و تعیین مهریه، حتماً آخرین وضعیت قانونی این طرح را از مراجع رسمی و معتبر نظیر دفاتر رسمی ازدواج، وب سایت مجلس شورای اسلامی، یا مشاوران حقوقی جویا شوند. این اقدام از هرگونه غافلگیری در مورد هزینه های احتمالی جلوگیری می کند.
عواقب عدم پرداخت حق ثبت مهریه (در صورت تصویب و الزامی شدن)
در صورتی که طرح حق ثبت مهریه به قانون تبدیل و الزامی شود، عدم پرداخت آن می تواند تبعات حقوقی در پی داشته باشد. محتمل ترین عواقب عبارتند از: عدم امکان ثبت رسمی مهریه در سند ازدواج، که می تواند به لحاظ حقوقی موقعیت زوجه را در آینده تضعیف کند، یا عدم انجام ثبت نهایی عقد ازدواج توسط دفترخانه تا زمان تسویه این وجوه. هدف از وضع چنین قانونی، اطمینان از انجام تمامی الزامات مالی مرتبط با مهریه است و عدم رعایت آن می تواند فرایند ثبت ازدواج را با مشکل مواجه سازد.
نتیجه گیری
طرح حق ثبت سکه مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین اصلاحات پیشنهادی در قوانین خانواده، با هدف ساماندهی مهریه های سنگین و کاهش پیامدهای منفی اجتماعی و حقوقی آن مطرح شده است. این طرح که در حال حاضر در مرحله بررسی مجلس شورای اسلامی قرار دارد، شامل نرخ های پلکانی برای حق ثبت بر اساس تعداد سکه و فرمول مشخصی برای محاسبه آن است. مسئولیت پرداخت این حق ثبت، به صورت مناصفه بر عهده زوجین است، اگرچه امکان توافق بر خلاف آن نیز وجود دارد. زمان پرداخت آن نیز هنگام ثبت رسمی عقد نکاح در دفترخانه تعیین شده است.
آگاهی کامل از تمامی ابعاد این طرح، از تعریف و چرایی آن گرفته تا نحوه محاسبه و مسئولیت پرداخت، برای زوجین، خانواده ها و متخصصان حقوقی امری ضروری است. این آگاهی به تصمیم گیری آگاهانه و مسئولانه در مورد یکی از مهم ترین ارکان زندگی مشترک کمک شایانی می کند. پیگیری وضعیت نهایی طرح از مراجع معتبر و بهره گیری از مشاوره های حقوقی متخصص، می تواند از بروز ابهامات و چالش های آتی پیشگیری کند و بنیان های زندگی مشترک را بر پایه شفافیت و واقع بینی استوار سازد.
سوالات متداول
حق ثبت مهریه چیست؟
حق ثبت مهریه وجهی است که در صورت تبدیل طرح پیشنهادی به قانون، بابت ثبت رسمی مهریه در سند ازدواج و در دفاتر رسمی ازدواج دریافت می شود و با هدف پوشش هزینه های ثبتی و اداری وصول می گردد.
آیا قانون حق ثبت مهریه (یا طرح آن) در سال 1403 و 1404 تصویب شده است؟
خیر، طرح «اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و مهریه» که شامل مفاد حق ثبت مهریه است، هنوز در حد یک طرح پیشنهادی در مجلس شورای اسلامی است و در سال های 1403 و 1404 به قانون قطعی تبدیل و ابلاغ نشده است.
میزان حق ثبت مهریه برای 110 سکه چقدر است؟
بر اساس طرح پیشنهادی، برای مهریه های بین 100 تا 200 سکه، نرخ حق ثبت 2 درصد ارزش کل سکه ها تعیین شده است. لذا برای 110 سکه نیز 2 درصد ارزش روز 110 سکه محاسبه و دریافت خواهد شد.
نحوه محاسبه حق ثبت مهریه چگونه است؟
حق ثبت مهریه از فرمول (تعداد سکه × قیمت روز هر سکه) × (نرخ حق ثبت / 100) محاسبه می شود. نرخ حق ثبت بر اساس تعداد سکه (14، 100، 200 سکه) متغیر است.
پرداخت حق ثبت مهریه بر عهده کیست؟
طبق طرح پیشنهادی، پرداخت حق ثبت مهریه به صورت مناصفه (50-50) بر عهده زوجین است، مگر آنکه با توافق کتبی و صریح، مسئولیت پرداخت به نحو دیگری تعیین شده باشد.
آیا برای مهریه کمتر از 14 سکه هم حق ثبت پرداخت می شود؟
خیر، بر اساس مفاد طرح پیشنهادی، مهریه تا سقف 14 سکه، مشمول پرداخت حق ثبت نخواهد شد و ثبت آن بدون دریافت این هزینه صورت می گیرد.
مالیات بر مهریه با حق ثبت مهریه متفاوت است؟
بله، این دو مفهوم متفاوت هستند. حق ثبت مهریه هزینه ای خدماتی برای ثبت سند است، در حالی که مالیات به معنای کسر درصدی از یک درآمد یا دارایی به نفع دولت است و تاکنون قانون صریحی برای مالیات بر مهریه به مفهوم رایج وجود ندارد.
تفاوت حق ثبت مهریه با هزینه دادرسی مهریه چیست؟
حق ثبت مهریه در زمان عقد و برای ثبت قانونی آن پرداخت می شود، اما هزینه های دادرسی مهریه (مانند هزینه دادخواست، کارشناسی یا نیم عشر اجرایی) پس از بروز اختلاف و برای مطالبه یا اجرای مهریه از طریق مراجع قضایی یا اجرای ثبت پرداخت می گردد.
در صورت عدم پرداخت حق ثبت مهریه (در صورت الزامی شدن) چه تبعاتی دارد؟
در صورت تصویب و الزامی شدن قانون، عدم پرداخت حق ثبت مهریه می تواند منجر به عدم ثبت رسمی مهریه در سند ازدواج یا عدم تکمیل فرآیند ثبت عقد ازدواج توسط دفترخانه شود.
آیا این طرح فقط شامل مهریه سکه می شود؟
تمرکز اصلی طرح پیشنهادی بر مهریه سکه است، اما اصولاً این طرح برای مهریه به طور کلی مطرح شده و احتمالا در صورت تصویب، برای سایر انواع مهریه (ملک، وجه نقد و…) نیز پس از تبدیل به ارزش ریالی روز، حق ثبت متناسبی در نظر گرفته خواهد شد.