مهریه تا چند سکه قابل وصول است

مهریه حق مالی مسلم و قانونی زن است که به محض جاری شدن عقد نکاح به ذمه مرد قرار می گیرد و وی در هر زمانی می تواند آن را مطالبه کند. در خصوص میزان وصول مهریه، محدودیتی برای تعیین آن در سند ازدواج وجود ندارد و زن می تواند تمام مهریه توافق شده را مطالبه کند. با این حال، قوانین مرتبط با سقف ۱۱۰ سکه و قانون جدید ۱۴ سکه تنها به محدودیت های اجرایی و ضمانت های کیفری ناظر بر مهریه اشاره دارند و نه به سقف مطالبه اصل مهریه. این ابهامات اغلب به برداشت های نادرست منجر شده و نیاز به تبیین دقیق قانونی دارد.

در نظام حقوقی ایران، مهریه نه تنها یک سنت دیرینه، بلکه یک تکلیف قانونی و یک حق مالی مستقل برای زن محسوب می شود. این حق، با امضای سند ازدواج، چه دائم و چه موقت، بر عهده مرد قرار می گیرد و زن، فارغ از هرگونه شرایط دیگر، می تواند آن را مطالبه کند. اما پیچیدگی های مرتبط با وصول مهریه و ابهامات قانونی رایج، به ویژه درباره اعداد و ارقام خاصی مانند ۱۱۰ سکه و ۱۴ سکه، همواره چالش هایی را برای زوجین، وکلا و حتی عموم مردم به وجود آورده است. برداشت های نادرست از این قوانین می تواند حقوق افراد را تحت تأثیر قرار دهد و مانع از تصمیم گیری های آگاهانه شود.

هدف اصلی این مقاله، زدودن این ابهامات و ارائه یک تحلیل جامع و مبتنی بر قوانین حقوقی جاری در خصوص مهریه تا چند سکه قابل وصول است. ما تلاش خواهیم کرد تا با زبانی روشن و تخصصی، ضمن حفظ اعتبار علمی مطالب، به بررسی دقیق مبانی حقوقی مهریه، انواع آن، تفاوت میان سقف های تعیین شده برای ضمانت های اجرایی و مجازات حبس بپردازیم. همچنین، فرآیندهای قانونی مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت و دادگاه، شرایط اعسار و تقسیط، و نکات مهمی نظیر محاسبه مهریه به نرخ روز و حق ثبت آن را تشریح خواهیم کرد تا خوانندگان بتوانند با دیدی بازتر و آگاهی کامل تر، حقوق و تکالیف خود را در این زمینه بشناسند.

مبانی حقوقی مهریه: تعاریف و انواع آن

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین ارکان عقد نکاح در فقه اسلامی و حقوق مدنی ایران، هدیه ای است که مرد در هنگام عقد به زن می دهد و به محض جاری شدن صیغه عقد، مالکیت آن به زن منتقل می شود. این حق مالی، نه یک هبه یا هدیه قابل بازگشت، بلکه یک دین و تعهد قانونی است که بر عهده مرد قرار می گیرد.

تعریف مهریه در قانون مدنی

ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی ایران تصریح می کند: هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک باشد، می توان مهریه قرار داد. این ماده قانونی، گستره وسیعی از اموال را برای مهریه مجاز می شمارد، از جمله پول نقد، طلا، سکه، ملک، اتومبیل، لوازم منزل، یا حتی آموزش هنری و ورزشی. مهم این است که مالیت داشته باشد و شرعاً و قانوناً قابلیت تملک را دارا باشد. به موجب همین ماده، زن به محض عقد، مالک مهریه می شود و می تواند در هر زمان آن را مطالبه کند، مگر اینکه مهریه از نوع عندالاستطاعه باشد.

انواع مهریه بر اساس زمان پرداخت

مهریه از نظر زمان پرداخت به دو دسته اصلی تقسیم می شود که هر یک شرایط و احکام خاص خود را دارند و شناخت دقیق آنها برای زوجین ضروری است.

مهریه عندالمطالبه

مهریه عندالمطالبه، رایج ترین نوع مهریه است و به این معناست که زن می تواند در هر زمانی، حتی در طول زندگی مشترک و بدون نیاز به طلاق، مهریه خود را از مرد مطالبه کند. در این صورت، مرد موظف به پرداخت فوری آن است. عدم پرداخت مهریه عندالمطالبه، زن را مجاز می کند تا از طریق مراجع قانونی، اقدام به وصول آن کند و در صورت وجود اموال، توقیف اموال و در مواردی خاص، حتی حکم جلب مرد را نیز درخواست دهد.

مهریه عندالاستطاعه

مهریه عندالاستطاعه، نوعی از مهریه است که پرداخت آن مشروط به توانایی مالی مرد است. در این حالت، زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت کند مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را دارد. اثبات استطاعت مالی مرد بار سنگینی بر دوش زن قرار می دهد و معمولاً نیازمند ارائه مدارک و شواهد کافی به دادگاه است. این نوع مهریه در سال های اخیر کمتر مورد استقبال قرار گرفته است، چرا که دشواری اثبات استطاعت مالی مرد، عملاً وصول مهریه را برای زن بسیار پیچیده می سازد.

سایر انواع مهریه (مهرالمسمی، مهرالمثل، مهرالمتعه)

قانون مدنی ایران، علاوه بر دسته بندی بر اساس زمان پرداخت، مهریه را بر اساس نحوه تعیین آن نیز به سه نوع تقسیم می کند:

• مهرالمسمی: این نوع مهریه، رایج ترین شکل آن است و به مهریه ای گفته می شود که در هنگام عقد نکاح با توافق زوجین تعیین و در سند ازدواج ثبت می شود. نام مسمی به معنای نامگذاری شده است و اشاره به این دارد که مقدار آن مشخص و مورد توافق طرفین است.
• مهرالمثل: در صورتی که در عقد دائم، مهریه تعیین نشده باشد و زن و مرد پس از نزدیکی از یکدیگر جدا شوند، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود. مهرالمثل بر اساس عرف و شرایط اجتماعی، خانوادگی، تحصیلات و شأن زن در میان همتایانش و با نظر کارشناس و حکم دادگاه تعیین می شود.
• مهرالمتعه: این نوع مهریه در شرایطی مطرح می شود که در عقد دائم، مهریه تعیین نشده باشد و مرد قبل از نزدیکی اقدام به طلاق زن کند. در این صورت، دادگاه با توجه به وضعیت مالی مرد و نه وضعیت زن، مبلغی را به عنوان مهریه تعیین می کند که به آن مهرالمتعه می گویند.

شفاف سازی ابهامات: سقف ۱۱۰ و ۱۴ سکه در قوانین مهریه

یکی از بزرگترین سوءتفاهم ها در خصوص مهریه، مربوط به سقف ۱۱۰ سکه و قانون جدید ۱۴ سکه است. بسیاری از افراد به اشتباه تصور می کنند که این اعداد، محدودیت هایی برای اصل مطالبه مهریه ایجاد می کنند، در حالی که واقعیت حقوقی چیز دیگری است. برای رفع این ابهام، لازم است به تفاوت میان سقف تعیین مهریه، سقف ضمانت اجرای قانونی و سقف مجازات حبس توجه شود.

آیا در تعیین مهریه محدودیتی وجود دارد؟

پاسخ به این پرسش قاطعانه خیر است. زن و مرد می توانند در زمان عقد هر مقداری از مال را به عنوان مهریه تعیین کنند؛ از یک شاخه گل تا هزاران سکه طلا یا چند ملک. قانون مدنی هیچ محدودیتی در خصوص کمیت یا کیفیت مهریه (تا زمانی که مالیت داشته و مشروع باشد) اعمال نکرده است. بنابراین، اگر مهریه زنی ۵۰۰ سکه باشد، او حق مطالبه تمام ۵۰۰ سکه را دارد. محدودیت ها صرفاً به ابزارهای قانونی برای وصول مهریه یا مجازات عدم پرداخت آن مربوط می شود.

سقف ۱۱۰ سکه: محدودیت در ضمانت اجرای قانونی (ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده)

سقف ۱۱۰ سکه که در ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ ذکر شده، به هیچ وجه به معنای محدود کردن حق زن برای مطالبه کل مهریه نیست. بلکه این سقف، مربوط به ضمانت اجرای قانونی یعنی امکان توقیف اموال و اعمال حکم جلب (بازداشت) برای مرد است.

بر اساس این قانون:

1. اگر مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، زن می تواند با ارائه دادخواست یا درخواست صدور اجراییه، آن را به طور کامل مطالبه کند. در این حالت، دادگاه یا اداره ثبت موظف است به درخواست زن، اموال مرد را شناسایی و توقیف کند و در صورت عدم شناسایی اموال یا امتناع مرد از پرداخت، امکان صدور حکم جلب (بازداشت) برای مرد وجود دارد.
2. در خصوص مازاد بر ۱۱۰ سکه: اگر مهریه تعیین شده بیش از ۱۱۰ سکه باشد، زن همچنان حق مطالبه کل مهریه را دارد. اما برای این مقدار مازاد بر ۱۱۰ سکه، تنها در صورتی حکم جلب یا توقیف اموال جدید صادر می شود که زن بتواند اموالی از مرد را معرفی کند یا توانایی مالی مرد را برای پرداخت اثبات نماید. به عبارت دیگر، ضمانت اجرای کیفری (حبس) برای مازاد بر ۱۱۰ سکه به طور خودکار اعمال نمی شود، مگر اینکه مرد عمداً از پرداخت اموال موجود خودداری کند.

مازاد بر ۱۱۰ سکه نیز قابل مطالبه است، اما اجرای آن مستلزم اثبات توانایی مالی زوج و معمولاً از طریق تقسیط صورت می گیرد.

سقف ۱۴ سکه: محدودیت در مجازات حبس (وضعیت فعلی و آخرین اصلاحات)

مبحث سقف ۱۴ سکه به قانون جدید مهریه در سال ۱۴۰۴ اشاره دارد که به دنبال کاهش تعداد زندانیان مهریه و تنظیم مجازات حبس برای عدم پرداخت مهریه است. این موضوع بیشتر در قالب طرح اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مطرح شده و هدف آن محدود کردن مجازات حبس مرد بابت مهریه است.

طبق آخرین طرح ها و مصوبات احتمالی در مجلس (از جمله در سال ۱۴۰۴)، پیشنهاد شده است که اگر مرد معادل ۱۴ سکه از مهریه را پرداخت کند، دیگر به دلیل نپرداختن باقی مهریه (تا سقف ۱۱۰ سکه یا بالاتر) بازداشت نخواهد شد. این بدان معناست که این قانون صرفاً مجازات حبس را محدود می کند و به هیچ وجه حق زن برای مطالبه مازاد بر ۱۴ سکه (و حتی مازاد بر ۱۱۰ سکه) را از بین نمی برد.

در واقع، با پرداخت ۱۴ سکه، مرد از حبس رها می شود، اما دین مهریه او (تا هر مقداری که باشد) همچنان به قوت خود باقی است و زن می تواند از طریق مسیرهای حقوقی (نه کیفری) و با اثبات توانایی مالی مرد یا شناسایی اموال او، باقی مهریه را مطالبه کند. این تغییر، گامی در جهت کاهش زندانیان مهریه و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی از حکم جلب تلقی می شود، در حالی که حق مالی زن را محفوظ نگه می دارد.

تمایز سه مفهوم کلیدی

برای درک صحیح قوانین مهریه، ضروری است که سه مفهوم زیر به دقت از یکدیگر تفکیک شوند:

• سقف مطالبه مهریه: این سقف نامحدود است. زن می تواند تمامی مهریه تعیین شده در عقدنامه، هر میزان که باشد، را مطالبه کند.
• سقف ضمانت اجرای توقیف اموال و حکم جلب: این سقف تا ۱۱۰ سکه است. برای مهریه تا این مقدار، می توان بدون نیاز به اثبات توانایی مرد، اموال را توقیف یا حکم جلب صادر کرد. برای مازاد بر آن، توقیف اموال یا جلب نیازمند معرفی اموال یا اثبات توانایی مالی مرد است.
• سقف مجازات حبس: بر اساس قانون جدید (طرح ۱۴ سکه)، سقف حبس بابت مهریه به ۱۴ سکه کاهش یافته است. یعنی با پرداخت این میزان، مرد دیگر بابت بدهی مهریه به زندان نمی رود، اما کماکان مدیون مابقی مهریه است.

فرآیند مطالبه مهریه: گام به گام تا وصول

مطالبه و وصول مهریه می تواند از دو مسیر اصلی قانونی پیگیری شود: اداره اجرای ثبت اسناد یا دادگاه خانواده. انتخاب هر یک از این مسیرها بستگی به شرایط پرونده و وجود یا عدم وجود اموال شناسایی شده از مرد دارد.

مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت اسناد

مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت اسناد رسمی، یکی از روش های سریع تر و کم هزینه تر برای زنانی است که سند رسمی ازدواج دارند و مهریه آن ها عندالمطالبه است.

• مزایا: سرعت بیشتر در فرآیند، عدم نیاز به ارائه دادخواست اولیه به دادگاه، صرفه جویی در هزینه های دادرسی در مرحله اول.
• مدارک لازم و فرآیند گام به گام:
  1. زن به دفترخانه ای که عقد در آن جاری شده است مراجعه کرده و تقاضای صدور اجرائیه مهریه را می نماید.
  2. دفترخانه مربوطه، اجرائیه را صادر و به زن تحویل می دهد.
  3. زن اجرائیه را به اداره اجرای ثبت اسناد (واقع در محل اقامت مرد یا محل اموال) ارائه می کند.
  4. اداره ثبت، اجرائیه را به مرد ابلاغ و به او ۱۰ روز فرصت می دهد تا مهریه را پرداخت کند یا اموال خود را معرفی کند.
  5. در صورت عدم پرداخت، زن می تواند اموال منقول و غیرمنقول مرد را برای توقیف معرفی کند (مانند حساب بانکی، پلاک خودرو، ملک ثبت شده).
  6. اداره ثبت اقدام به توقیف اموال و مزایده آن ها برای پرداخت مهریه می نماید.
• محدودیت ها: این روش در صورتی کارآمد است که مرد اموال قابل شناسایی و توقیف داشته باشد. اگر مرد مالی نداشته باشد یا اموال او جزو مستثنیات دین باشد، اداره ثبت نمی تواند اقدامی انجام دهد و پرونده به دادگاه ارجاع داده خواهد شد.

مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

در بسیاری از موارد، به ویژه زمانی که از طریق اداره ثبت به نتیجه نرسیده اید، یا مرد ادعای اعسار می کند، مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده پیگیری می شود.

• موارد ارجاع به دادگاه:
  • عدم موفقیت در شناسایی اموال مرد از طریق اداره ثبت.
  • ادعای اعسار (ناتوانی مالی) از سوی مرد.
  • اختلاف بر سر اصل مهریه یا نحوه محاسبه آن.
• مراحل دادخواست، تعیین وقت رسیدگی و صدور حکم:
  1. زن (یا وکیل او) با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را ثبت می کند.
  2. دادگاه خانواده پس از ثبت دادخواست، زمانی را برای رسیدگی تعیین و به طرفین ابلاغ می کند.
  3. در جلسه دادگاه، طرفین دلایل و مستندات خود را ارائه می دهند. زن باید اصل سند ازدواج و در صورت امکان مدارکی دال بر توانایی مالی مرد ارائه کند.
  4. پس از بررسی شواهد و اظهارات، دادگاه حکم به پرداخت مهریه صادر می کند.
  5. اگر حکم قطعی شود و مرد از پرداخت امتناع کند، زن می تواند تقاضای صدور اجرائیه کند.
• اهمیت اثبات توانایی مالی مرد یا شناسایی اموال: در دادگاه، به ویژه برای مهریه هایی که مازاد بر ۱۱۰ سکه هستند، اثبات توانایی مالی مرد یا معرفی اموال او برای توقیف از اهمیت بالایی برخوردار است.

شناسایی و توقیف اموال زوج

مهم ترین مرحله در وصول مهریه، شناسایی و توقیف اموال مرد است. بدون وجود اموال قابل توقیف، حتی با وجود حکم دادگاه، وصول مهریه دشوار خواهد بود.

• اهمیت استعلام از مراجع مختلف: زن می تواند برای شناسایی اموال مرد، از دادگاه بخواهد تا از مراجع مختلف استعلام بگیرد:
  • بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها.
  • اداره ثبت اسناد و املاک: برای شناسایی املاک و مستغلات.
  • پلیس راهور: برای شناسایی خودروها و وسایل نقلیه.
  • سازمان بورس و اوراق بهادار: برای شناسایی سهام و اوراق بهادار.
• اموالی که قابل توقیف هستند و اموالی که مستثنیات دین محسوب می شوند:
  • اموال قابل توقیف: هر مال منقول یا غیرمنقول که به نام مرد باشد و جزو مستثنیات دین نباشد (مانند وجه نقد در حساب، خودرو، ملک، سهام، حقوق و مزایای مازاد بر حداقل معیشت).
  • مستثنیات دین: اموالی هستند که قانون برای حفظ حداقل معیشت بدهکار از توقیف آن ها جلوگیری می کند. این اموال شامل منزل مسکونی مورد نیاز و متناسب با شأن بدهکار، اثاثیه ضروری منزل، ابزار و ادوات کشاورزی یا کسب و کار، آذوقه موجود و … است. این لیست در ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی ذکر شده است.

اعسار و تقسیط مهریه: راهکاری برای زوج

هنگامی که مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد، قانون راهکاری تحت عنوان اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط مهریه را پیش بینی کرده است. این فرآیند به منظور جلوگیری از حبس های ناعادلانه و در عین حال حفظ حقوق زن طراحی شده است.

مفهوم اعسار: ناتوانی مرد در پرداخت یکجای مهریه

اعسار به معنای ناتوانی مالی فرد در پرداخت بدهی های خود است. در مورد مهریه، اگر مرد بتواند در دادگاه ثابت کند که توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد، می تواند درخواست اعسار کند. این درخواست باید به همراه دادخواست تقسیط مهریه ارائه شود.

• شرایط درخواست اعسار:
  • درخواست اعسار باید ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ اجراییه مهریه (از اداره ثبت یا دادگاه) به دادگاه ارائه شود.
  • مدارک مورد نیاز شامل لیست اموال، حساب های بانکی، شغل و درآمد، تعداد افراد تحت تکفل و استشهادیه کتبی حداقل چهار نفر شاهد که از وضعیت مالی مرد آگاه باشند، است.

فرآیند اثبات اعسار و نقش دادگاه

دادگاه پس از دریافت دادخواست اعسار، به وضعیت مالی مرد رسیدگی می کند.

• نقش شهود و بررسی وضعیت مالی مرد: شهود باید در دادگاه حاضر شده و شهادت دهند که مرد قادر به پرداخت یکجای مهریه نیست و وضعیت مالی او را تأیید کنند. دادگاه همچنین با استعلام از مراجع مختلف (مانند اداره ثبت، پلیس راهور، بانک ها) وضعیت مالی مرد را بررسی می کند.
• حکم تقسیط مهریه: اگر دادگاه اعسار مرد را احراز کند، حکم به تقسیط مهریه صادر خواهد کرد. در این حکم، دادگاه با در نظر گرفتن توانایی مالی مرد (درآمد، شغل، هزینه های زندگی و تعداد افراد تحت تکفل)، یک پیش قسط و سپس اقساط ماهانه را برای پرداخت مهریه تعیین می کند.

در تعیین پیش قسط و اقساط ماهانه، دادگاه تمامی جوانب مالی و معیشتی زوج را در نظر می گیرد تا هم حقوق زوجه تأمین شود و هم زوج دچار عسر و حرج نشود.

عواقب عدم پرداخت اقساط مهریه

اگر مرد پس از صدور حکم تقسیط، اقساط مهریه را در موعد مقرر پرداخت نکند، با عواقب قانونی مواجه خواهد شد:

• امکان جلب مجدد: زن می تواند برای مطالبه اقساط معوقه، مجدداً از دادگاه درخواست صدور حکم جلب مرد را بکند. در این حالت، اعمال حکم جلب تابع سقف های ۱۱۰ سکه و ۱۴ سکه (قانون جدید) خواهد بود. یعنی اگر مرد مازاد بر ۱۴ سکه (بر اساس قانون جدید) یا ۱۱۰ سکه (بر اساس قانون قبلی) بدهکار باشد و اقساط را نپردازد، می تواند مجدداً بازداشت شود.
• توقیف اموال: همچنین، زن می تواند برای وصول اقساط معوقه، از دادگاه بخواهد تا اموال قابل توقیف مرد را (در صورت شناسایی) توقیف و از طریق مزایده، مبلغ را وصول کند.

نکات حقوقی تکمیلی پیرامون مهریه

در کنار مباحث اصلی مربوط به مطالبه و وصول مهریه، برخی نکات حقوقی دیگر نیز وجود دارد که شناخت آن ها برای هر دو طرف عقد ضروری است و به آگاهی کامل تر از حقوق و تکالیف کمک می کند.

محاسبه مهریه به نرخ روز

بر اساس قانون، مهریه ای که به صورت وجه نقد یا سکه در سند ازدواج تعیین شده باشد، باید به نرخ روز پرداخت شود. این امر به دلیل حفظ ارزش مهریه در برابر تورم و نوسانات اقتصادی است.

• چگونگی اعمال شاخص سالانه بانک مرکزی: اگر مهریه به صورت وجه نقد (ریال) تعیین شده باشد، دادگاه میزان آن را با احتساب شاخص سالانه بانک مرکزی از تاریخ وقوع عقد تا زمان پرداخت، محاسبه می کند. به این ترتیب، ارزش واقعی مهریه که در زمان عقد تعیین شده بود، در زمان پرداخت حفظ می شود.
• مثال عملی از محاسبه نرخ روز:

  فرض کنید مهریه زنی ۱۰۰ میلیون تومان در سال ۱۳۹۰ تعیین شده است. اگر او در سال ۱۴۰۳ مهریه خود را مطالبه کند، دادگاه بر اساس شاخص تورم اعلامی توسط بانک مرکزی در این دوره، معادل روز ۱۰۰ میلیون تومان را محاسبه و مرد را مکلف به پرداخت آن مبلغ می کند که قطعاً بسیار بیشتر از ۱۰۰ میلیون تومان اسمی خواهد بود. برای سکه، نرخ روز سکه در زمان پرداخت، ملاک عمل است و نیازی به اعمال شاخص بانک مرکزی نیست.

نوع مهریه	نحوه محاسبه ارزش	مبنای قانونی
سکه طلا	قیمت روز سکه در زمان پرداخت	عرف بازار و قوانین قضایی
وجه نقد	بر اساس شاخص سالانه قیمت ها (تورم) اعلامی توسط بانک مرکزی	ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و تبصره آن
غیر از سکه و وجه نقد	قیمت روز مال مورد نظر در زمان مطالبه و پرداخت	قانون مدنی و رویه قضایی

حق ثبت مهریه (مالیات مهریه)

برخی تصور می کنند که مهریه مشمول مالیات است، اما در واقع این مبلغ به عنوان حق ثبت یا هزینه دادرسی شناخته می شود و ماهیت مالیاتی ندارد.

• مفهوم و میزان حق ثبت: هنگام مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت یا دادگاه، باید مبلغی به عنوان حق ثبت یا هزینه دادرسی پرداخت شود. این مبلغ معمولاً درصدی از ارزش کل مهریه (بر اساس نرخ روز) است که برای پوشش هزینه های اداری و قضایی دریافت می شود. این هزینه در مسیر پیگیری مهریه الزامی است.
• معافیت یا تخفیف برای مهریه های کمتر از سقف خاص (ارتباط با قانون جدید ۱۴ سکه): بر اساس طرح جدید (که در برخی مراحل قانون گذاری مطرح شده است)، ممکن است برای مهریه هایی تا سقف خاص (مثلاً ۱۴ سکه)، معافیت یا تخفیف در پرداخت حق ثبت در نظر گرفته شود. این امر به منظور تشویق زوجین به تعیین مهریه های متعادل تر و کاهش بار مالی آغاز فرآیند مطالبه برای زوجه است.

مهریه و فوت یا قتل یکی از زوجین

وضعیت مهریه در صورت فوت یا قتل یکی از زوجین نیز دارای احکام خاص خود است.

• حقوق وراث زن فوت شده برای مطالبه مهریه: اگر زن فوت کند، ورثه او (فرزندان، پدر و مادر، و همسرش در صورت عدم موانع ارث) به نسبت سهم الارث خود، می توانند مهریه او را از مرد مطالبه کنند. مهریه جزء ترکه زن محسوب می شود و مشمول قوانین ارث است.
• وضعیت مهریه در صورت قتل زن توسط شوهر: در صورتی که مرد همسر خود را به قتل برساند، حق مطالبه مهریه زن از بین نمی رود. در این حالت، وراث زن می توانند مهریه را از ترکه شوهر قاتل مطالبه کنند. قاتل از ارث همسر خود محروم می شود، اما این امر مانع از مطالبه مهریه توسط سایر وراث زن نخواهد شد.

مهریه در عقد موقت

عقد موقت (صیغه) نیز دارای احکام خاصی در مورد مهریه است که آن را از عقد دائم متمایز می کند.

• لزوم تعیین مهریه در عقد موقت: در عقد موقت، تعیین مهریه در زمان عقد الزامی است و عدم تعیین مهریه باعث بطلان عقد می شود. این برخلاف عقد دائم است که عدم تعیین مهریه در آن منجر به بطلان نمی شود و زن مستحق مهرالمثل خواهد بود.
• عدم تعلق نفقه: یکی دیگر از تفاوت های عمده، عدم تعلق نفقه به زن در عقد موقت است، مگر اینکه در ضمن عقد شرط شده باشد. در حالی که مهریه، حتی در عقد موقت نیز حق قانونی زن است و مرد مکلف به پرداخت آن است.

نتیجه گیری و اهمیت آگاهی حقوقی

بحث مهریه تا چند سکه قابل وصول است، از جمله موضوعات حقوقی مهم و پرابهامی است که درک صحیح آن برای تمامی افراد جامعه، به ویژه زوجین، از اهمیت بالایی برخوردار است. همانطور که تشریح شد، قوانین مرتبط با مهریه دارای ابعاد و ظرایف متعددی است که عدم آگاهی از آن ها می تواند به تضییع حقوق یا بروز مشکلات قانونی منجر شود.

در جمع بندی نکات کلیدی این مقاله، می توان گفت: مهریه حق مسلم زن است و محدودیتی در تعیین مقدار آن در سند ازدواج وجود ندارد. اعداد و ارقام رایج مانند ۱۱۰ سکه و ۱۴ سکه، به ترتیب به سقف ضمانت های اجرایی (توقیف اموال و حکم جلب) و سقف مجازات حبس مربوط می شوند و نه به سقف مطالبه اصل مهریه. به عبارت دیگر، زن می تواند تمام مهریه خود را مطالبه کند، اما سازوکارها و ابزارهای قانونی برای وصول آن، به ویژه برای مقادیر بالاتر از این سقف ها، متفاوت خواهد بود و اغلب نیازمند اثبات توانایی مالی مرد یا شناسایی اموال وی است.

قانون جدید مهریه ۱۴ سکه که در سال ۱۴۰۴ در مجلس مطرح و به تصویب رسیده، صرفاً به محدود کردن مجازات حبس برای عدم پرداخت مهریه می پردازد و با پرداخت ۱۴ سکه، مرد از حبس رها می شود. با این حال، دین مهریه او، تا هر میزان که باشد، همچنان به قوت خود باقی است و زن حق مطالبه آن را از راه های حقوقی دیگر (مانند توقیف اموال) دارد.

با توجه به پیچیدگی های موجود و تغییرات احتمالی در قوانین، اکیداً توصیه می شود که پیش از هرگونه اقدام یا تصمیم گیری در مورد مهریه، چه در زمان عقد و چه در زمان مطالبه، با یک وکیل متخصص خانواده مشورت نمایید. آگاهی حقوقی و راهنمایی صحیح می تواند از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کرده و به حفظ حقوق طرفین کمک شایانی نماید.